Raads­vragen: Vrije plak­plaatsen

Indiendatum: 10 aug. 2020

Geacht college,

Een burger wendde zich onlangs tot de gemeente Rotterdam met de vraag waar zich in Rotterdam vrije plakplaatsen bevinden. Deze plaatsen zijn ervoor bedoeld burgers of burgerorganisaties in staat te stellen hun mening te uiten of iets aan te kondigen. De gemeente beantwoordde de vraag per e-mail als volgt:

“Geachte heer, mevrouw,
De gemeente Rotterdam ziet graffiti en het plakken van stickers en posters als het beschadigen van eigendom. Meer informatie hierover leest u in de onderstaande linken.

https://www.rotterdam.nl/loket/verwijderen-graffiti-stickers-posters/
https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/handhaving/

Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.”

Als we er even vanuit gaan dat bovenstaande ook daadwerkelijk een antwoord is op de vraag van de burger, impliceert de reactie van de gemeente dat er geen vrije plakplaatsen zijn op Rotterdams grondgebied. Dit bevreemdt ons ten zeerste. Allereerst stelt de gemeente zelf dat er wél vrije plakplaatsen zijn, zoals vrij recentelijk nog is geopperd in de beleidsregels van eind 2017 voor politieke partijen om reclame te maken tijdens verkiezingstijd (‘Beleidsregels reclame maken politieke partijen tijdens verkiezingstijd’¹). Lid 1 van artikel 5 van deze regels luidt namelijk als volgt: “In alle gebieden zijn plakplaatsen voor vrije meningsuiting waar een politieke partij haar verkiezingsmateriaal op kan plakken.” Om eventuele verwarring in de gebezigde terminologie te voorkomen, heeft de gemeente het over de bekende houten aanplakborden als hiermee die plaatsen worden bedoeld waar slechts tijdens verkiezingstijd een mogelijkheid om te plakken is gecreëerd. Vrije plakplaatsen zijn dus iets anders dan deze tijdelijke voorzieningen om posters te plakken. In voornoemde beleidsregels worden vrije plakplaatsen als volgt omschreven:

“locatie, door de gemeente aangewezen waar ten behoeve en ter waarborging van de vrijheid van meningsuiting plakkers een boodschap gratis en legaal kwijt kunnen. Deze plakplaatsen zijn uitdrukkelijk niet bestemd voor commerciële buitenreclame of culturele affichering”.

1. Waar waren de vrije plakplaatsen tijdens de werkingsduur van voornoemde beleidsregels?

2. Zijn deze vrije plakplaatsen nog altijd als zodanig in gebruik? Indien nee, waarom niet? Indien ja, is het voor een ieder ter plaatse duidelijk dat deze locaties als vrije plakplaats in gebruik zijn? En zijn handhavers van de gemeente op de hoogte dat deze locaties als vrije plakplaats in gebruik zijn, ook indachtig de reactie van de gemeente waaruit kennelijk blijkt dat vrij plakken op specifieke locaties niet is toegestaan?

Behalve voornoemde beleidsregels heeft het college in 2012 schriftelijke vragen² beantwoord van enkele leden uit de Raad over vrije plakplaatsen. Hierin geeft het college te kennen dat de juridische basis voor de aanwijzing van aanplakborden voor het aanbrengen van meningsuitingen en bekendmakingen ligt in – getransponeerd – artikel 2:42 van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV)³. Ook stelt het college in antwoord op de vraag of er een norm bestaat voor de hoeveelheid aan vrije plakplaatsen per hoofd van bevolking het volgende:

“Volgens jurisprudentie (Rb Amsterdam 7 oktober 1993) moeten er voldoende locaties zijn voor het (kosteloos) uiten van meningsuitingen door middel van bijvoorbeeld affichering. Dit wordt bevestigd door het antwoord van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op vragen gesteld door CDA kamerleden Havermans en Koopmans (29 april 2011). De norm volgens deze jurisprudentie is dat er 1 vrije plakplaats is op 6000 inwoners. Op grond van rechtspraak wordt benadrukt dat gemeenten zorg moeten dragen voor een ‘voorwaardenscheppend beleid’ waarmee plakruimte overblijft voor gebruik van enige betekenis.”

Dit antwoord staat ook zo ongeveer vervat in de toelichting op artikel 2:42 van de vigerende APV. Hier wordt gesproken over ‘vrije plakmogelijkheden’, wat op hetzelfde neerkomt.

3. Is uw antwoord uit 2012 nog altijd actueel? Indien nee, waarom niet? Indien ja, waar zijn de ruim honderd vrije plakplaatsen op Rotterdamse grondgebied gesitueerd?

4. Hoe geeft u invulling aan ‘voorwaardenscheppend beleid’ inzake het garanderen van plakruimte voor burgers of burgerorganisaties die hun mening willen uiten?

Informatie over de vrije plakplaatsen in Rotterdam op de website van de gemeente is niet te vinden. Dit terwijl een simpele zoektocht op de websites van andere gemeenten onmiddellijk resultaat oplevert. Zo geeft de gemeente Amsterdam op haar website op de pagina over ‘Waar vind ik vrije plakplaatsen voor het opvangen van posters?’⁴ aan burgers en burgerorganisaties op transparantie wijze inzage in de vindbaarheid van dergelijke locaties. Maar ook andere gemeenten – met een veel meer bescheiden ambtelijke organisatie dan die van de gemeente Rotterdam – geven uitleg aan burgers over de locaties van vrije plakplaatsen.

5. Waarom kunnen burgers nergens op de website van de gemeente Rotterdam terecht voor informatie over de locaties van vrije plakplaatsen?

6. Bent u bereid het voorbeeld van andere gemeenten te volgen en een overzichtelijke pagina op de website van de gemeente in het leven te roepen die alle locaties van vrije plakplaatsen op Rotterdamse grondgebied vermeldt? Indien nee, waarom niet?

1 https://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Actueel/Rotterdam/CVDR481955.html

2 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/251895/1

3 https://rotterdambis.notubiz.nl/document/8688258/1/Algemene%20Plaatselijke%20Verordening%20Rotterdam%202012%20na%20wijziging%2018

4 https://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?productid=%7BD0FC5495-AFDC-4FB7-88A7-87B658324EB0%7D