Raads­vragen: Stijf onderaan in de Nationale Monitor voor Duurzame Gemeenten

Indiendatum: 25 aug. 2022

In het coalitieakkoord Eén Stad[1] staat het volgende:

“Met het vergroenen van de stad en het verbinden van groen met elkaar, geven we ook de biodiversiteit van de stad een stevige impuls. En dat is hard nodig, Rotterdam staat op de laatste plaats van de nationale monitor duurzame gemeenten als het gaat om het ecologische kapitaal van de stad.”

Die Nationale Monitor Duurzame Gemeenten betreft een product van Het PON & Telos, partner van Tilburg University in het komen tot een duurzaamheidsscore voor alle 352 van de Nederlandse gemeenten. De score wordt samengesteld op basis van de prestaties van gemeenten op een drietal kapitalen die in gezamenlijkheid een index vormt voor duurzame ontwikkeling. Het is een treurige constatering dat onze stad van alle gemeenten in 2021[2] – de meest recente uitslag van de monitor – het laagste scoort op zogenoemd ecologisch kapitaal. Dat is al jaren zo, helaas. De coalitie lijkt de situatie te onderkennen, maar de opstellers van het coalitieakkoord verbinden er verder geen conclusie aan.

Wij hebben de onderzoeksverantwoording[3] voor het kunnen opstellen van duurzaamheidsscores in de monitor tot ons genomen. De score op ecologisch kapitaal wordt samengesteld aan de hand van vier functies: regulatiefunctie; habitatfunctie; productiefunctie; en informatiefunctie. De kwantiteit en kwaliteit van deze vier functies worden geoperationaliseerd aan de hand van zeven thema’s (‘voorraden’ in de terminologie van de monitor), te weten: (1) bodem; (2) water; (3) lucht; (4) externe veiligheid en hinder; (5) natuur en landschap; (6) energie; en (7) afval en grondstoffen.

Alle thema’s in de monitor hebben indicatoren, om zo gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Een uitleg van alle indicatoren en hun relevantie is voorhanden in een factsheetboek[4]. In de monitor wordt gewerkt met normen om de prestatie van gemeenten op deze indicatoren in kaart te brengen, teneinde te voldoen aan geformuleerde eisen in het kader van bestendig ecologisch kapitaal. Per indicator geldt een norm en de prestatie van een gemeente wordt ingekleurd met de kleuren goud, groen, oranje en rood. Hierbij geldt dat een gouden kleur een goede prestatie indiceert en een rode kleur een slechte, met twee kleurgradaties ertussen.

We hebben een aantal vragen over de prestaties van de gemeente waarop de uitslag van 2021 is geënt.

I BODEM

Aan het thema bodem zijn twee langetermijndoelen gekoppeld:

• De bodem is vrij van stoffen die qua aard of hoeveelheid schadelijk zijn voor de mens of natuur;
• De structuur van de bodem is zodanig dat de draagkracht en buffercapaciteit behouden blijven.

1. Onderschrijft u het belang van deze twee doelen?

2. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

3. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema bodem zijn vijf indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eisen: ‘De bodem is schoon’ en ‘De natuurlijke functie van de bodem blijft in stand’.

4. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de vijf indicatoren op het thema bodem, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

II WATER

Aan het thema water zijn vier langetermijndoelen gekoppeld:

• Aquatische ecosystemen worden behoed voor verdere achteruitgang en worden beschermd en verbeterd;
• Het oppervlaktewater is vrij van stoffen die qua aard of hoeveelheid schadelijk zijn voor de mens of natuur;
• Het grondwater is vrij van stoffen die qua aard of hoeveelheid schadelijk zijn voor de mens of natuur;
• Er is voldoende water voor de natuur en menselijke activiteiten, doordat water voldoende wordt vastgehouden en de mens efficiënt gebruik maakt van het beschikbare water.

5. Onderschrijft u het belang van deze vier doelen?

6. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

7. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema water zijn acht indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eis: ‘Het oppervlaktewater is schoon’.

8. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de acht indicatoren op het thema water, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

III LUCHT

Aan het thema lucht zijn twee langetermijndoelen gekoppeld:

• De gemeente is klimaatneutraal doordat emissies van broeikasgassen gereduceerd zijn;
• De lucht is vrij van stoffen die qua aard of hoeveelheid schadelijk zijn voor de mens of natuur.

9. Onderschrijft u het belang van deze twee doelen?

10. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

11. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema lucht zijn zeven indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eis: ‘De lucht is schoon’.

12. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de zeven indicatoren op het thema lucht, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

IV EXTERNE VEILIGHEID EN HINDER

Aan het thema externe veiligheid en hinder zijn drie langetermijndoelen gekoppeld:

• Er vindt geen verstoring (in de vorm van geluid, geur of licht) plaats die schadelijk is voor mens of natuur.
• De kans dat er slachtoffers vallen en/of (grootschalige) economische schade optreedt bij een calamiteit is minimaal.
• De effecten van klimaatverandering zijn beheersbaar doordat voldoende maatregelen in de ruimtelijke inrichting zijn genomen.

13. Onderschrijft u het belang van deze drie doelen?

14. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

15. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema externe veiligheid en hinder zijn zeven indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eisen: ‘Er is geen door de mens veroorzaakte overlast van geur, licht en geluid ’, ‘Er is geen overlast van hitte’, ‘De kans dat er slachtoffers vallen bij een calamiteit is minimaal’, ‘Er is geen overlast door overmatige regenval’ en ‘De kans dat er slachtoffers vallen bij een calamiteit is minimaal’.

16. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de zeven indicatoren op het thema externe veiligheid en hinder, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

V NATUUR EN LANDSCHAP

Aan het thema natuur en landschap zijn drie langetermijndoelen gekoppeld:

• In (natuurlijke) biotopen is een natuurlijke en gebalanceerde verscheidenheid aan plant- en diersoorten aanwezig.
• Het landschap is aantrekkelijk en bereikbaar voor mensen om er te kunnen ontspannen en recreëren.
• Natuurgebieden zijn voldoende groot en met elkaar verbonden zodat populaties in stand gehouden worden er en uitwisseling van soorten plaats kan vinden.

17. Onderschrijft u het belang van deze drie doelen?

18. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

19. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema natuur en landschap zijn drie indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eisen: ‘De natuurlijke biodiversiteit moet worden behouden’ en ‘De natuur moet zoveel mogelijk in stand worden gehouden en zo mogelijk versterkt’.

20. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de drie indicatoren op het thema natuur en landschap, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

VI ENERGIE

Aan het thema energie zijn drie langetermijndoelen gekoppeld:

• Alle geconsumeerde energie is afkomstig uit hernieuwbare bronnen en voor zover mogelijk afkomstig uit de eigen regio.
• Huishoudens gebruiken zo min mogelijk energie.
• Bedrijven en organisaties richten hun gebouwen en processen zo in dat energiegebruik zo laag mogelijk en efficiënt is.

21. Onderschrijft u het belang van deze drie doelen?

22. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

23. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema energie zijn acht indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eisen: ‘Alle geconsumeerde energie is duurzaam opgewekt’, ‘Bedrijven zijn gericht op het verminderen van het gebruik van niet-hernieuwbare grond- en hulpstoffen’ en ‘Burgers consumeren minder energie en stoten minder schadelijke stoffen uit’.

24. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de acht indicatoren op het thema energie, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

VII AFVAL EN GRONDSTOFFEN

Aan het thema afval en grondstoffen zijn drie langetermijndoelen gekoppeld:

• Het vrijkomen van afval wordt zoveel mogelijk beperkt en het afval dat vrijkomt, wordt zo veel mogelijk gescheiden ingezameld zodat het verwerkt en gerecycled kan worden.
• Consumenten maken efficiënt gebruik van producten onder andere door middel van hergebruik en levensduurverlenging.
• Bedrijven maken efficiënt gebruik van grondstoffen en zetten waar mogelijk secundaire grondstoffen in.

25. Onderschrijft u het belang van deze drie doelen?

26. Hoe staat de gemeente ervoor met betrekking tot realisering van deze doelen?

27. Wat doet u om deze doelen te realiseren? Welke concrete acties heeft u reeds ingezet? En wanneer denkt u deze te hebben gerealiseerd?

Aan het thema afval en grondstoffen zijn vijf indicatoren gekoppeld, met betrekking tot de eisen: ‘Burgers werken toe naar een afvalloze samenleving’ en ‘Het vrijkomen van afval wordt zoveel mogelijk beperkt en het afval dat vrijkomt, wordt zo veel mogelijk gescheiden ingezameld zodat het verwerkt en gerecycled kan worden’

28. Wat zijn de prestaties van de gemeente Rotterdam in 2021 op de vijf indicatoren op het thema afval en grondstoffen, op basis van de normen waar in de monitor mee wordt gewerkt? Welke kleur (goud, groen, oranje, rood) krijgt elke prestatie per indicator mee?

Wij beschikken thans alleen over de score van de gemeente en zouden graag onderliggende rapportages kunnen willen inzien die bijvoorbeeld per ecosysteemfunctie, langetermijndoel of indicator alle tekortkomingen opsomt en aanbevelingen doet de prestatie op te krikken. Mogelijk beschikt het college over rapportages van de beheerders van de monitor die aan het college worden toegekomen.

29. Zijn er onderliggende rapportages die gaan over de totstandkoming van de score van de gemeente Rotterdam op haar ecologische kapitaal? Indien ja, kunt u deze delen met de Raad indien de eigenaar van de rapportages hier akkoord op geeft?

De coalitie erkent dat we onderaan staan in de Nationale Monitor Duurzame Gemeenten en stelt in het coalitieakkoord Eén Stad voor het volgende te gaan doen:

“We willen Rotterdam transformeren van een grijze stad naar een groene stad, we gaan 20 hectare vergroenen en daarom gaan we door met de groene stadsprojecten. We zorgen daarbij voor een minder eenzijdige groenaanplant en voor ecologisch groenbeheer. We initiëren 50 aansprekende klimaatadaptieve projecten in de openbare buitenruimte (denk aan het toevoegen van groen en/of bomen, buffers voor regenwater etc.), op bijvoorbeeld (school)pleinen en straten met als doel het beperken van hittestress, droogte en regenwateroverlast. De komende 4 jaar gaan we 40 hectare bijenlandschap realiseren. Hiermee voegen we bijna 10% areaal toe aan het bestaande bloem- en kruidenrijk graslandschap in de stad.”

30. Gaat u dit beleidsvoornemen uit het coalitieakkoord gestand doen? Indien ja, hoe gaat u dit vangen in actieprogramma’s of beleidskaders? En hoe houdt dit verband met het opkrikken van de prestaties van de gemeente op de indicatoren uit de Nationale Monitor Duurzame Gemeenten?

Wij zien uw beantwoording met belangstelling tegemoet.

[1] https://www.rotterdam.nl/bestuur-organisatie/college-van-benw/Een-Stad_Coalitieakkoord-2022-2026-Rotterdam.pdf

[2] https://hetpon-telos.nl/content/uploads/2022/01/Eindtabel-NM-2021.pdf

[3] https://hetpon-telos.nl/content/uploads/2022/01/Onderzoeksverantwoording31-1-2022.pdf

[4] https://hetpon-telos.nl/content/uploads/2022/01/Bijlage-III-Factsheetboek-PPP.pdf