Raads­vragen: Bomen in het bestem­mingsplan

Indiendatum: 18 mei 2020

Geacht college,

De gemeente Rotterdam kiest ervoor bomen geen plek te geven in het bestemmingsplan. Bescherming van bomen geschiedt momenteel middels een bepaling in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV)¹, in het geval van onze gemeente is dat artikel 4:11. Die regelt dat er een omgevingsvergunning vereist is voor het vellen van houtopstanden.

De gemeenteraadsfractie van de Partij voor de Dieren in Rotterdam is van mening dat bomen zouden moeten kunnen worden opgenomen in het bestemmingsplan. Wij denken dat verankering van bomen in het ruimtelijke spoor betere bescherming biedt tegen werkzaamheden die een avers effect kunnen hebben op instandhouding, met name werkzaamheden in de ondergrond. De gemeente zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om rondom bepaalde bomen in plangebieden een zone in te richten waarin bepaalde werkzaamheden vergunningplichtig zijn, om zo kroonprojecties beter te beschermen.

De gemeenten Tilburg, Arnhem en Nijmegen zijn enkele van de gemeenten die bomen wél hebben verankerd in het bestemmingsplan. Als wij uit laatstgenoemde gemeente een willekeurig bestemmingsplan kiezen (Naam: ‘Nijmegen West - 8 (hoek Energieweg-Wolfskuilseweg)’, met het identificatienummer: NL.IMRO.0268.BP11008-VG01)², staat in de bestemmingsregels het volgende, waarbij wij de – in dit kader – relevante passage vet hebben afgedrukt:

“5.4 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden

5.4.1 Omgevingsvergunningsplicht

Het is verboden op of in de in lid 5.1 bedoelde grond zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning van het bevoegde gezag de volgende werken, geen bouwwerken zijnde, of werkzaamheden uit te voeren, te doen of te laten uitvoeren:

• het afgraven, ophogen en egaliseren van gronden;
• het aanleggen, vergraven, verruimen of dempen van sloten, vijvers en andere wateren;
• het rooien van diepwortelende beplantingen, het kappen van bomen en het indrijven van voorwerpen in de grond;
• het aanleggen van half open verhardingen van wegen, paden, parkeergelegenheden en andere oppervlakteverhardingen;
• het aanleggen van rioleringen, leidingen of kabels anders dan ten behoeve van de bestemming;
• het opslaan van zaken (waaronder begrepen afvalstoffen).”

Dit voorbeeld van regelgeving over bomen in een bestemmingsplan gaat specifiek over de (on)mogelijkheid om ondergrondse werkzaamheden te verrichten, namelijk voor de aanleg van een 50 kV kabelverbinding.

1. Wat vindt u van het idee om regelgeving over bomen toe te voegen aan bestemmingsplannen?

2. Bent u het met ons eens dat het verankeren van bomen in de regels van bestemmingsplannen leidt tot een hoger beschermingsniveau dan nu het geval is? Indien nee, waarom niet? Indien nee, weet u waarom sommige gemeenten ervoor kiezen om bomen te verankeren in de regels van bestemmingsplannen?

Binnenkort worden alle bestemmingsplannen gebundeld en vervangen door een omgevingsplan, dat voor het grondgebied voor de hele gemeente Rotterdam zal gaan gelden. Wat ons betreft is dit een mooie aanleiding om bomen een formele plek te bieden in het ruimtelijk spoor.

3. Bent u bereid bomen een formele plek te bieden in het ruimtelijk spoor, zoals dat strakjes door het omgevingsplan van de gemeente wordt vormgegeven? Indien nee, waarom niet?

Behalve het realiseren van een hoger beschermingsniveau, zorgt de verankering van bomen in het ruimtelijk spoor ook voor rechtszekerheid. Want bomen zijn nu eenmaal onderdeel van de leefomgeving waar bewoners juist zo op gesteld zijn. Bestemmingsregels over bomen erkennen de ruimtelijke relatie die er is met andere elementen uit het plangebied. En het ruimtelijk profiel van sommige bomen is ook zo typerend dat bestemmingsregels noodzakelijk zijn. De ‘Lijnbaanplataan’, bijvoorbeeld, is onlosmakelijk verbonden met het Lijnbaankwartier. Dat verdient formele erkenning.

4. Bent u het met ons eens dat er ruimtelijke samenhang bestaat tussen enerzijds bomen en anderzijds andere elementen uit een plangebied? Indien nee, waarom niet? Indien ja, bent u om die reden bereid bomen expliciet te benoemen in de bestemmingsplannen en daarmee formeel te erkennen?

De gemeente Loon op Zand moest door tussenkomst van een uitspraak van de Raad van State³ nog een stap verder gaan dan het scheppen van regels over bomen in het bestemmingsplan. Een bewoner werd namelijk in het gelijk gesteld die reclameerde dat bestaande bomen in het plangebied onvoldoende beschermd waren tegen een eventuele ontwikkeling van acht woningen. In het bestemmingsplan ‘Woningen Horst 4’⁴ zijn als waardevol aangemerkte bomen integraal opgenomen in de verbeelding van het bestemmingsplan. Daaromheen zijn beschermingsgebieden ingetekend, die dus duidelijk laten zien waar een eventuele omgevingsvergunning voor het vellen van houtopstanden aan zou moeten voldoen.

5. Wat vindt u ervan om bomen en daaromheen beschermingsgebieden een plaats te geven in de verbeelding van bestemmingsplannen?

6. Bent u het met ons eens dat verankering van bomen (en beschermingsgebieden) in de verbeelding van bestemmingsplannen leidt tot meer rechtszekerheid over de instandhouding? Indien nee, waarom niet?

In de Verordening Beheer Ondergrond Rotterdam (VBOR) zijn regels opgesteld ten aanzien van werkzaamheden in de Rotterdamse ondergrond. Artikel 3 van de VBOR stelt dat het zogenoemde Handboek Beheer Ondergrond Rotterdam nadere regels opstelt over hoe werkzaamheden in de ondergrond dienen te gebeuren. Over bomen staat in voornoemd handboek dat bij het indelen van leidingen en kabels rekening dient te worden gehouden met voorschriften uit ‘diverse gemeentelijke beleidsdocumenten’ die gericht zijn op het realiseren van meer bomen en het waarborgen van de vitaliteit van bestaande bomen. Vervolgens verschaft het handboek richtlijnen over minimale afstanden tussen bomen van verschillende omvang en de plaatsen waar in de ondergrond werkzaamheden worden verricht. Er wordt ook verwezen naar de zogenoemde Standaard RAW Bepalingen, die voorschrijven hoe deze werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Conform de VBOR is een omgevingsvergunning vereist voor dergelijke werkzaamheden.

7. Kunt u ons een overzicht doen toekomen van de ‘diverse gemeentelijke beleidsdocumenten’ die gericht zijn op het realiseren van meer bomen en het waarborgen van de vitaliteit van bestaande bomen?

8. Hoe wordt conform de VBOR gehandhaafd op het naleven van de richtlijnen zoals opgenomen in voornoemd handboek? Worden deze richtlijnen bijvoorbeeld een-op-een verankerd in de voorwaarden van de noodzakelijke omgevingsvergunning?

9. Is voornoemd handboek ook van toepassing op andere trajecten van vergunningverlening waar bomen in het spel zijn? Indien ja, welke trajecten?

10. Is er een goede inhoudelijke reden dat u regels ten aanzien van ondergrondse werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld neergedaald in de VBOR en het bijbehorende handboek, heeft losgekoppeld van het ruimtelijke spoor? Indien ja, welke?

Een bomeneffectanalyse is een goed instrument om de effecten van werkzaamheden in de ondergrond in kaart te brengen. In de zogenoemde Bomenverordening⁵ van de gemeente Lansingerland, bijvoorbeeld, verschaft het plaatselijke college van burgemeester en wethouders zich het recht een dergelijke analyse te gelasten indien zij dit nodig acht ten behoeve van de bescherming van bomen. Het uitvoeren van de analyse is dan verplicht alvorens een vergunning voor het stellen van houtopstanden wordt verleend.

11. Bent u bekend met het instrument van een bomeneffectanalyse?

12. Heeft u momenteel de juridische bevoegdheid een bomeneffectanalyse te gelasten alvorens een omgevingsvergunning te verlenen voor het vellen van houtopstanden, voor de aanleg van kabels en leidingen of anderzijds? Indien nee, waarom niet? Indien ja, maakt u er weleens gebruik van?

1https://rotterdambis.notubiz.nl/document/8688258/1/Algemene%20Plaatselijke%20Verordening%20Rotterdam%202012%20na%20wijziging%2018

2https://www.ruimtelijkeplannen.nl/viewer/viewer?planidn=NL.IMRO.0268.BP11008-ON01

3https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RVS:2016:1809

4https://www.ruimtelijkeplannen.nl/viewer/viewer?planidn=NL.IMRO.0268.BP11008-ON01

5https://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Lansingerland/CVDR615754/CVDR615754_1.html