SV: Micro­plastics in de Rotter­damse binnen­wa­teren

Indiendatum: feb. 2016
Antwoorddatum: 12 mei 2016

Op 26 februari 2016 stelde J.D. van der Lee-van der Haagen (PvdD) ons schríftelijke vragen over Microplastics in de Rotterdamse binnenwateren.

Inleidend wordt gesteld:

“De Rotterdamse binnenwateren staan in direct contact met het open water: rivieren en de zee. Steden stroomafwaarts ervaren vaak de negatieve gevolgen van wat er stroomopwaarts gebeurt. Zo stopte Waterbedrijf Evides in onze regio vorig jaar tijdelijk met het winnen van drinkwater uit de Maas doordat er in Limburg pyrazolen in het maaswater werden geloosd. De stroomafwaartse ligging van Rotterdam maakt ons vanuit dit oogpunt zeer kwetsbaar.
Eenzelfde probleem kan zich voordoen met microplastics. Microplastics zijn microscopisch kleine deeltjes plastic die in het water terecht komen en het milieu ontwrichten. Deze schadelijke deeltjes komen in de voedselketen terecht als vissen ze inslikken en vervolgens door mensen worden opgegeten. Maar zoals gesteld vormen ze ook een bedreiging voor de kwaliteit en veiligheid van ons drinkwater.
Een recent wetenschappelijk artikel (http://www.nature.com/articles/srep17988) in het gerenommeerde tijdschrift Nature stelt dat de Rijn tussen Rotterdam en Basel vol zit met microplastics.”

Hieronder volgen de vragen en onze beantwoording:

Vraag 1:
Erkent het college dat de Rotterdamse binnenwateren vol zitten met microplastics? Indien nee, waarom niet? Indien ja, beschouwt het college
microplastics in de Rotterdamse binnenwateren als een probleem.

Antwoord:
Het is ons bekend dat microplastics voorkomen in de Rotterdamse binnenwateren. Wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat microplastics in alle oppervlaktewateren voorkomen.

Vraag 2:
Wat beschouwt het college als belangrijkste oorzaken voor de aanwezigheid van microplastics in de Rotterdamse binnenwateren?

Antwoord:
Uit landelijk onderzoek blijkt dat microplastics vooral afkomstig zijn van:

• Plastic zwerfvuil in het oppervlaktewater, dat na verloop van járen in kleine stukjes uiteen valt;
• Consumentenproducten, zoals cosmetica en synthetische textielvezels van kleding, die via het afvalwater in het binnenwater terecht kunnen komen;
• Vuil op het wegoppervlak dat via afstroming in het oppervlaktewater terecht komt.

Ons college beschouwt dit ook als de belangrijkste oorzaken van microplastics in de Rotterdamse binnenwateren.

Verder wordt inleidend op vraag 3 gesteld:

“Het college van burgemeester en wethouders in Amsterdam heeft zich onlangs ook gebogen over het probleem van microplastics. Zij stelt dat het lokaal lozen van huishoudelijk afvalwater voor wat betreft microplastics letterlijk zijn sporen achterlaat in de binnenwateren van Amsterdam. Huishoudelijk afvalwater bevat microplastics die vrijkomen door kledingslijtage en afspoeling van cosmetica- en schoonmaakproducten.”

Vraag 3:
Wordt huishoudelijk afvalwater ook geloosd in de Rotterdamse binnenwateren?

Antwoord:
Nee, het huishoudelijk afvalwater wordt niet direct geloosd in de Rotterdamse binnenwateren. Het wordt afgevoerd naar de afvalwaterzuiveringen van de waterschappen. Het huidige rioolstelsel van Rotterdam is voor een groot deel nog een gemengd stelsel, waarin huishoudelijk afvalwater en hemelwater in hetzelfde buizenstelsel worden afgevoerd. Om wateroverlast op straat en in de gebouwen te
voorkomen is het stelsel zo ontworpen dat bij hevige regenval een gedeelte van het sterk verdund rioolwater over kan storten op de singels. In dat geval kan huishoudelijk afvalwater in de binnenwateren terecht komen. De laatste járen is het aantal overstorten door maatregelen sterk verminderd.

Vraag 4:
Beschouwt het college de lozing van huishoudelijk afvalwater als een bron van microplastics in de Rotterdamse binnenwateren? Indien ja, ervaart het college dit als problematisch?

Antwoord:
Ja, wij beschouwen de lozing van huishoudelijk afvalwater als een van de bronnen van microplastics in de Rotterdamse binnenwateren. Er zijn echter ook veel andere bronnen van microplastics.

Vraag 5:
Ziet het college het als haar taak de bijdrage aan het probleem van microplastics veroorzaakt door huishoudelijk afvalwater in de Rotterdamse binnenwateren een halt toe te roepen? Indien nee, waarom niet? Indien ja, is het college voornemens een plan van aanpak op te stellen om de lozing van huishoudelijk afvalwater in de Rotterdamse binnenwateren tegen te gaan?

Antwoord:
Ons college ziet het als haar taak een bijdrage te leveren aan het probleem van microplastics veroorzaakt door huishoudelijk afvalwater. Wij zijn van mening dat een afzonderlijk plan van aanpak niet nodig is, omdat deze aanpak is opgenomen in het onlangs vastgestelde Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2020 en de Herijking Waterplan 2 (2013). De gemeente Rotterdam levert een bijdrage door lokale knelpunten in de
waterkwaliteit, vanwege overstorten vanuit de riolering op te lossen. Op die manier wordt voorkomen dat afvalwater (o.a. vervuild met microplastics) uit het rioolstelsel bij hevige regenval wordt overgestort in Rotterdamse binnenwateren. De meest urgente knelpunten worden voor 2018 aangepakt. Daarnaast is een belangrijk uitgangspunt in deze plannen dat hemelwater en afvalwater zoveel mogelijk worden gescheiden en vastgehouden (tijdelijk opslaan van water bij grotere regenbuien).

Verder wordt inleidend op vraag 6 gesteld:

“Als aanbeveling stellen de auteurs van het eerder genoemde wetenschappelijke artikel: "Measures should be implemented to avoid and reduce the pollution with anthropogenic fitter in aquatic ecosystems."
Het lijkt ons duidelijk dat de Rotterdamse binnenwateren ook moeten worden geclassificeerd als aquatisch ecosysteem. Onze binnenwateren staan in directe verbinding met rivieren die vol zitten met microplastics. In Rotterdam moeten we ons inziens daarom actief campagne voeren om microplastics van stroomopwaarts tegen te gaan.”

Vraag 6:
Is het college bereid het probleem van microplastics onder de aandacht te brengen bij hogere overheden die bevoegd zijn wetten en regels op te stellen ten aanzien van concentraties microplastics in oppervlaktewater? Indien nee, waarom niet?

Antwoord:
Dit probleem is al onder de aandacht van de Rijksoverheid. Onder andere het ministerie van Infrastructuur en Milieu erkent de problematiek van microplastics in het Nederlandse oppervlaktewater. Nederland vervult in dit dossier een voortrekkersrol op het gebied van internationale beleidsontwikkeling.

Verder wordt inleidend op vraag 7 gesteld:

“Maar laten we het maar niet ontkennen: behalve de lozing van huishoudelijk afvalwater dragen we in Rotterdam met drijfvuil bij aan het probleem van microplastics. De Delftsevaart en de Steigersgracht zien er soms uit als drijvende vuilnisbelten. Dit betekent volgens ons dat ook Rotterdam zijn verantwoordelijk moet nemen en drijvend plastic uit de binnenwateren moet verwijderen, voordat het uiteenvalt in microdeeltjes.”

Vraag 7:
Erkent het college dat het probleem van microplastics ook wordt veroorzaakt door drijfvuil? Indien nee, waarom niet?

Antwoord:
Ja, het college is op de hoogte dat het probleem van microplastics mede wordt veroorzaakt door drijfvuil.

Vraag 8:
Is het college het met ons eens dat lokale maatregelen moeten worden genomen tegen drijfvuil in de Rotterdamse binnenwateren, teneinde de toename van microplastics tegen te gaan? Indien nee, waarom niet? Indien ja, aan welke maatregelen denkt het college?

Antwoord:
Wij zijn van mening dat het bestaande beleid en de aanpak van drijfvuil in de Rotterdamse wateren volstaat en dat er geen aanvullende maatregelen nodig zijn.

Verder wordt inleidend op vraag 9 gesteld:

"In het herijking van het Tweede Waterplan uit 2013 staat dat drijfvuil in de Rotterdamse binnenwateren zoveel mogelijk wordt tegengegaan. Hierin werkt de gemeente samen met Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en Hoogheemraadschap Delfland. Het tegengaan van drijfvuil is dus staand beleid.”

Vraag 9:
Hoe wordt momenteel invulling gegeven aan het verwijderen van drijfvuil uit de Rotterdamse binnenwateren?

Antwoord:
Het verwijderen van drijfvuil wordt door Stadsbeheer Schone Stad uitgevoerd na reguliere controle en op basis van klachten en meldingen uit de buitenruimte. De intensiteit van de controle is afhankelijk van de mate van vervuiling en kan uiteenlopen van eens per week in het centrumgebied tot eens per maand in het tuinstedelijk gebied.
Het vuil wordt zoveel mogelijk vanaf de kant uit het water gevist, waar dat niet mogelijk is wordt een speciale boot ingezet.

Vraag 10:
Wat is het jaarlijkse budget voor het verwijderen van drijfvuil uit de Rotterdamse binnenwateren?

Antwoord:
Het jaarlijkse budget voor het verwijderen van drijfvuil is 1,6 miljoen euro, waarvan naar schatting 40% wordt besteed aan het verwijderen van plastics en kunststoffen.

Verder wordt inleidend op vraag 11 gesteld:

“Met het initiatief 'Recycled Park' van een aantal initiatiefnemers - waaronder de gemeente Rotterdam - wordt een drijvend park gebouwd met plastic dat uit de Nieuwe Maas en de Waterweg wordt gewonnen. Een goede zaak! Toch mag de gemeente niet op zijn lauweren rusten. De Rotterdamse binnenwateren worden niet meegenomen in het initiatief 'Recycled Park'. Bovendien is 'Recycled Park' afhankelijk van (tijdelijke)
financiering of subsidie, wat de toekomstbestendigheid van zulke initiatieven in het ongewisse laat.”

Vraag 11:
Voor welke periode is de financiering van het initiatief ‘Recycled Park’ gewaarborgd?

Antwoord:
De financiering richt zich op de eenmalige realisatie in de Rijnhaven van drijvend groen, gemaakt van gerecycled plastic. Het is een pilotproject met een meervoudig communicatiedoel: betere ecologie in het watersysteem, meer groen in de stad en duurzaam omgaan met plastic. Het richt zich niet op het structureel maken van het opvissen van plastic uit oppervlaktewater. Het park ligt er in principe voor een periode van maximaal 5 jaar.

Vraag 12:
Is het college bereid het initiatief ‘Recycled Park’ uit te breiden naar de Rotterdamse binnenwateren?

Antwoord:
Nee, het college is niet bereid het initiatief uit de breiden naar de Rotterdamse binnenwateren en heeft daarvoor de volgende redenen:

• Het verwijderen van het drijvend vuil in de binnenwateren is afdoende ondergebracht in de bestaande regelingen.
• Het belang en daarmee de financiering van de belangrijkste stakeholder, rijkswaterstaat is gekoppeld aan het rivierwater.