Raads­vragen: Loden leidingen in aard­gas­vrije wijken

Indiendatum: feb. 2020

Geacht college,

In Nederland zijn er volgens recente berichtgeving nog altijd honderdduizend tot tweehonderdduizend woningen met loden leidingen. Het gaat hier om woningen van vóór 1960. Loden leidingen kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken bij zowel kinderen en volwassenen, omdat er door die leidingen lood wordt toegevoegd aan het drinkwater. Specifiek bij kinderen kan het innemen van lood via het drinkwater leiden tot een lager IQ; allesbehalve een stevige start voor de volgende generatie.

Gemeenten, drinkwaterbedrijven en gezondheidsdeskundigen adviseren bewoners zo snel mogelijk loden leidingen te vervangen door leidingen gemaakt van koper of kunststof. Maar dat is duur, gemiddeld zo tussen de duizend en vijftienhonderd euro. Bovendien weten bewoners niet altijd dat zij te maken hebben met loden leidingen. Drinkwaterbedrijven geven weliswaar tips om erachter te komen met welk materiaal de leidingen voor de toevoer van het drinkwater zijn vervaardigd, maar voor veel mensen blijkt het moeilijk te achterhalen. Bovendien zijn niet altijd alle leidingen zichtbaar.

De gemeente Rotterdam komt in principe niet achter de voordeur van bewoners. Het vervangen van loden leidingen is aldus de verantwoordelijkheid van particuliere woningbezitters indien zij met dit euvel worden geconfronteerd. De gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van de wijken in Rotterdam biedt evenwel wat ons betreft een unieke kans om werk van werk te maken. Dat wil zeggen, met het aardgasvrij maken van de woningen kunnen tegelijkertijd eventuele loden leidingen worden vervangen. Momenteel werkt de gemeente gebiedsgerichte aanpakken uit voor de wijken Groot-IJsselmonde, Pendrecht, Rozenburg, Bospolder-Tussendijken en Prinsenland-Het Lage Land. Uit een brief¹ van het college aan de Raad blijkt dat er dit jaar voor veel andere wijken verkenningen worden opgesteld om te komen tot een gebiedsgerichte aanpak. Veel van deze wijken bevatten woningen van vóór 1960, zoals bijvoorbeeld in de wijken van het gebied Noord.

Naar onze mening bieden de verkenningen de juiste handvatten om bewoners te helpen met het vervangen van loden leidingen. In alle stadia van de verkenning – gebiedsanalyse, technische analyse, business cases en planningen – kan deze vervangingsopgave worden geïntegreerd. Uit een interne werkinstructie voor ontkoppeling van woningen van het gasnet blijkt duidelijk dat er veel werk achter de voordeur moet worden verricht. Zo worden er leidingen en buizen weggehaald en komen er nieuwe voor in de plaats. Deze werkzaamheden vormen een ideale omstandigheid om behalve gasleidingen ook voorgoed af te rekenen met loden leidingen.

1. Bent u het met ons eens dat de gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van wijken een unieke kans biedt om tegelijkertijd loden leidingen in woningen te vervangen? Indien nee, waarom niet?

2. Weet u hoeveel woningen in Rotterdam zijn gebouwd in de periode van vóór 1960? En weet u tevens hoeveel woningen uit deze periode zich bevinden in de wijken waar thans gebiedsgerichte aanpakken voor zijn opgesteld of waar deze worden verkend?

3. Bent u bereid werk van werk te maken, dat wil zeggen in de gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van wijken ook loden leidingen te vervangen die eventueel worden geconstateerd? Indien nee, waarom niet? Indien nee, welke bezwaren zijn er om dit niet te doen? Indien ja, stelt u dat het mogelijk is de kosten voor het vervangen van loden leidingen op te nemen in het financieringsvoorstel dat aan bewoners van aardgasvrij te maken woningen wordt gedaan?

Toevoerleidingen van drinkwater zitten onder de grond en kunnen ook van lood zijn gemaakt. Deze toevoerleidingen verbinden het waternet met de leidingen van woningen. Bewoners hebben uiteraard geen weet van welk materiaal de toevoerleidingen zijn gemaakt. Uit een artikel² van eind vorig jaar in NRC Handelsblad blijkt dat een woonwijk met corporatiewoningen in de gemeente Amsterdam met loden toevoerleidingen te maken heeft. Blijkbaar is het vervangen van loden toevoerleidingen nooit verplicht gesteld. Wij willen graag weten of de gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van wijken ook iets doet aan de infrastructuur van ondergrondse toevoerleidingen. Uit voornoemde interne werkinstructie blijkt namelijk dat er ook werkzaamheden plaatsvinden in de ondergrond. Tevens willen wij weten of bewoners zich uit oogpunt van de volksgezondheid voor de vervanging van loden toevoerleidingen kunnen beroepen op de Verordening Beheer Ondergrond Rotterdam (VBOR)³, die de raad onlangs heeft vastgesteld. De verordening is namelijk onder andere van toepassing op het “aanleggen, houden, onderhouden, exploiteren en verwijderen van leidingen in de openbare ruimte en het daaraan grenzende gebied”.

4. Leidt de gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van wijken ook tot werkzaamheden in de ondergrond die kunnen worden gecombineerd met het controleren op – en eventueel vervangen van – loden toevoerleidingen? Indien ja, bent u ook hier bereid werk van werk te maken?

5. Kunnen bewoners zich beroepen op de VBOR voor het vervangen van loden toevoerleidingen, al dan niet in wijken waar de gebiedsgerichte aanpak voor het aardgasvrij maken van wijken van toepassing is? Indien nee, waarom niet? Indien ja, hoe kunnen zij dit het beste doen?

6. Hou kunnen bewoners volgens u weten of er sprake is van loden toevoerleidingen in de ondergrond?

Wij zien uw beantwoording met belangstelling tegemoet.

1 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/8372289/1/s19bb024480_5_29183_tds

2 https://www.nrc.nl/nieuws/2019/12/12/het-gevaar-komt-opeens-uit-de-kraan-hier-in-nederland-a3983435

3https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/8078504/1/19bb21847_Raadsbesluit_Verordening_Beheer_Ondergrond_Rotterdam_(VBOR)