Over bunkers en vleer­muizen in het Vinet­aduin

Indiendatum: mei 2015
Antwoorddatum: 1 sep. 2015

Op 19 mei 2015 heeft de heer J.D. van der Lee (Partij voor de Dieren) schriftelijke vragen (15bb5547) gesteld over de bunkers en vleermuizen in het Vinetaduin in Hoek van Holland.

Inleidend wordt gesteld:
"Het Vinetaduin in Hoek van Holland, onderdeel van het Natura-2000 gebied Solleveld & Kapittelduinen, herbergt een batterij bunkers die stammen uit de Tweede Wereldoorlog. Tezamen geven deze bunkers en ondergrondse gangenstelsels een indrukwekkend beeld van de Atlantikwall binnen de zogenoemde Festung Hoek van Holland. In het Vinetaduin zijn er overigens ook verdedigingswerken te vinden uit de Eerste Wereldoorlog, het Interbellum en de Koude Oorlog. De 'kustbatterij' is thans een belangrijk leefgebied voor diverse soorten vleermuizen, waaronder de watervleermuis, baardvleermuis, meervleermuis en grootoorvleermuis.
Momenteel worden er plannen ontwikkeld om de beleefbaarheid van de kustbatterij te vergroten. Stichting Het Zuid-Hollands Landschap, eigenaar en beheerder van het Vinetaduin, heeft in samenwerking met Stichting Landschap ft Erfgoed het idee opgevat om de bunkers en gangenstelsels open te stellen voor publiek."

Hieronder volgt onze beantwoording van de schriftelijke vragen.

Vraag 1:
Is het college op de hoogte van de plannen om de beleefbaarheid van de bunkers te vergroten?

Antwoord:
Ja. Hierbij dient opgemerkt te worden dat beleefbaarheid in de plannen niet per definitie staat voor vrij toegankelijk.

Wij hebben onder verwijzing naar ons tussenbericht van juni 2015 onze beantwoording van de schriftelijke vragen afgestemd met de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap (ZHL).
Het Erfgoedhuis Zuid-Holland en de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap werken sinds 2014 samen aan het beheer en de bescherming van 4200 ha natuur en de ondersteuning van het beheer van ruim 3000 monumenten in de provincie Zuid-Holland onder de naam Landschap en Erfgoed Zuid-Holland. Het project Vinetaduin is een voorbeeld van dit samenwerkingsverband. De plannen die nu door Landschap en Erfgoed Zuid-Holland worden uitgewerkt, zijn niet primair gericht op het vergroten van de intensiteit of frequentie van de beleefbaarheid.

De plannen richten zich op het weer werkbaar krijgen van de toegankelijkheid (werkende deuren) en compartimentering van de bunkers en het gangenstelsel. Beleefbaarheid staat in de plannen dan ook niet per definitie voor vrij toegankelijk.
De uitwerking van de plannen geschiedt volgens het ZHL met oog voor de verschillende belangen in het betreffende gebied. Zorgvuldigheid en aandacht voor (beschermde) planten- en dierensoorten staan hierbij hoog in het vaandel. Op dit moment wordt in opdracht van ZHL onderzoek uitgevoerd naar de effecten van de plannen op de aanwezige (beschermde) soorten ín het projectgebied. De resultaten van de onderzoeken worden meegenomen in de aanpak. Ook tijdens de uitvoering wordt, aldus het ZHL, de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht om zowel de historische als de ecologische waarden van het gebied te waarborgen.

Vraag 2:
Is de gemeente Rotterdam partner in het verder ontwikkelen en uitvoeren van de plannen? Indien ja, kan het college ons documentatie met betrekking tot de planvorming doen toekomen?

Antwoord:
Wij vinden het een goede zaak dat enerzijds de beleving van de cultuurhistorische betekenis van het bunkercomplex wordt vergroot en anderzijds het beheer van het natuurgebied Vinetaduin op een meer duurzame manier vorm wordt gegeven. Deze plannen passen goed in de ontwikkeling van het leisure programma Rotterdam aan Zee dat momenteel wordt uitgewerkt. De gemeente Rotterdam wil de plannen voor het Vinetaduin voor zover mogelijk faciliteren.
Het Zuid-Hollands Landschap geeft aan dat op dit moment nog geen documentatie beschikbaar is. Voor uw informatie voegen wij bijgaand het beheerplan voor de Solleveld&Kapittelduinen toe.

Vraag 3:
Worden de plannen deels gefinancierd met een gemeentelijke subsidie? Indien ja, hoe hoog is deze?

Antwoord:
Rotterdam heeft als compensatie voor de bouw van 4 appartementencomplexen aan de rand van het Vinetaduin in een eerder stadium C20.000 toegezegd aan het ZHL voor een extra kwaliteitsslag in het Vinetaduin.

Inleidend op vraag 4 wordt gesteld: "Publieke toegang tot de kustbatterij heeft zeer waarschijnlijk grote consequenties voor de vleermuizen in het Vinetaduin, aangezien hun leefgebied wordt verstoord. Een wezenlijk onderdeel van de plannen betreft de herìngebruikname van twaalf originele stalen deuren, waarmee delen van de bunkers en gangenstelsels kunnen worden afgesloten."
Heeft de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap contact gezocht met de gemeente over de plannen met betrekking tot de vleermuizen die in de bunkers leven? Indien ja, is er volgens het college een beheerplan of beleidsvisie opgesteld hieromtrent?

Vraag 4:
Ja, de gemeente Rotterdam is via het cluster Stadsontwikkeling geïnformeerd. Tijdens een ambtelijk locatiebezoek is uitleg gegeven over de voorzorgsmaatregelen die worden getroffen door het ZHL om vandalisme tegen te gaan en daarmee ook de vleermuizen te beschermen tegen verstoring. De vleermuizen verblijven overigens in een beperkt aantal bunkers in het Vinetaduin, omdat het microklimaat niet in alle bunkers geschikt is voor vleermuizen. Een aantal bunkers is nu al opengesteld voor publiek omdat hier geen vleermuizen verblijven.

Vraag 5:
Stroken de plannen met het aanwijzigingsbesluit voor de Solleveld&Kapittelduinen als Natura 2000 gebied waarin de instandhouding van diverse vleermuizensoorten in de bunkers en gangenstelsels als doelstelling is geformuleerd?

Antwoord:
Het aanwijzingsbesluit Natura 2000 voor de Solleveld&Kapittelduinen (waarvan het Vinetaduin deel uitmaakt) is het uitgangspunt voor de nog op te stellen plannen. De Solleveld&Kapittelduinen zijn in 2007 aangewezen als Natura 2000 gebied en in 2013 is een beheerplan vastgesteld. Het beheerplan voor dit gebied moet ervoor zorgen dat de instandhoudingsdoelen voor dit gebied worden gerealiseerd en wordt voldaan aan
de geldende flora- en faunawetgeving.

De plannen van het ZHL worden opgesteld in nauw overleg met de Vleermuizenwerkgroep en de Stichting Duinbehoud om zowel de historische als de ecologische waarden van het Vinetaduin te waarborgen. Het mogelijk afsluiten van (delen van) bunkers of het gangenstelsel is er juist op gericht om een verstoring voor de vleermuizen te verminderen of mogelijk te maken om de leefomgeving voor de vleermuizen minimaal op het huidige niveau te handhaven. De bunkers waar nu vleermuizen verblijven zullen op een zodanige manier worden afgesloten, dat de vleermuizen er ongestoord in kunnen verblijven.

Vraag 6:
Is het college van mening dat de winterslaapperiode en paartijd van de vleermuizen gewaarborgd zijn in de plannen. Indien ja, waarom? Indien nee, is het college bereid maatregelen te treffen om een nieuw rustgebied voor vleermuizen in te richten als de plannen doorgang vinden?

Antwoord:
Beide periodes zullen worden gewaarborgd in de plannen. Sterker nog de bedoeling van de plannen is om de bescherming van de vleermuizen in deze periodes aanzienlijk te verbeteren.

Vraag 7:
Indien de bunkers en gangenstelsels daadwerkelijk worden afgesloten, denkt het college dat vleermuizen nog steeds goed gebruik kunnen maken van deze voorzieningen?

Antwoord:
Ja, des te meer. Afsluiting van bunkers en gangen voor publiek leidt niet tot ontoegankelijkheid voor vleermuizen.

Inleidend op vraag 8 wordt gesteld:

"Helaas worden de bunkers in het Vinetaduin geteisterd door vandalisme. Naar verluidt lopen er ' s nachts en in het weekeinde mensen van dubieus allooi rond díe er niet mogen komen, aangezien het Vinetaduin is afgesloten voor publiek. Lege blikken bier en ander afval verraden hun aanwezigheid. Tijdens ons werkbezoek aan het duingebied trof ik op diverse plaatsen graffiti aan waarmee een weerzinwekkende ideologie werd verheerlijkt - hier is absoluut geen plaats voor in onze gemeente (en daarbuiten evenmin). Het mag duidelijk zijn dat vandalisme ook negatieve effecten heeft op de thans aanwezige vleermuispopulatie. Zoals gesteld is Stichting Het Zuid-Hollands Landschap eigenaar en beheerder van het Vinetaduin. Wij vrezen evenwel dat de stichting niet de mankracht heeft om frequent in het Vinetaduin te surveilleren."

Vraag 8:
Is het tegengaan van vandalisme expliciet opgenomen in de plannen de beleefbaarheid te vergroten?lndien nee, waarom niet? Indien ja, welke concrete maatregelen worden er dan voorgesteld?

Antwoord:
Ja. De plannen zíjn erop gericht om de compartimentering te herstelfen met de oorspronkelijke pantserdeuren. Hiermee wordt voorkomen dat onbevoegde personen zich al dan niet met grof geweld toegang verschaffen tot ondermeer de delen van de bunkers en het gangenstelsel waar vleermuizen leven. De vliegroutes van de vleermuizen lopen hierbij geen gevaar. Ook worden de huidige opengebroken gangen weer hersteld met o.a. twee nieuwe vleermuizendeuren en worden naoorlogse ingestorte afdichtingen hersteld.
In de plannen wordt ook gekeken naar de aanvullende beheermogelijkheden om het toezicht en de sociale controle in het Vinetaduin te vergroten. Dit kan bijvoorbeeld door beperkte verblijfsmogelijkheden te bieden voor beschermers/vrijwilligers van het ZHL op het voormalige Vafamil-terrein.

Vraag 9:
Is het college bereid om met Stichting Het Zuid-Hollands Landschap in overleg te treden hoe vandalisme van de bunkers het beste kan worden tegengegaan? Indien nee, waarom niet? Indien ja, is het college bereid om eigen middelen aan te wenden voor het verwijderen van graffiti en zwerfvuil?

Antwoord:
Ja, het college is bereid tot overleg. Graffiti met smadelijke en/of racistische teksten en symbolen\tekeningen wordt door de gemeente overigens nu al zo snel mogelijk verwijderd, ongeacht wie de eigenaar is van het bouwwerk en de gronden. Voor overige graffiti en zwerfvuil geldt dat de eigenaar van de bouwwerken en de gronden verantwoordelijk is voor de verwijdering, Met de ontwikkeling van de plannen wordt
geprobeerd om juist daar beter tegen te kunnen optreden. De gemeente heeft overigens zelf geen eigendomspositie in dit gebied,
Ten einde zoveel mogelijk recht te doen aan de schriftelijke vrager heeft het samenwerkingsverband Landschap en Erfgoed Zuid Holland aangeboden om u - nadat de plannen concreter zijn- rond te leiden in het Vinetaduin en de bunkercomplexen en daarbij een nadere toelichting te geven over de plannen.