Bijdrage: Voort­gangs­rap­portage Feyenoord City

Voorzitter,

De negende voortgangsrapportage, maar niet de laatste. Het is belangrijk terug te kijken vanaf de eerste editie tot aan nu, om te leren van fouten.

Bijvoorbeeld met de voortgangsrapportages. Van de gemeenteraad een product, van het college een construct.

Voorzitter, we hebben op de fractiekamer vaak moeten lachen om de voortgangsrapportages in dit project. Soms hadden we het idee dat de gemeente alleen groene inkt had ingekocht. Wij houden van groen, we houden zo mogelijk nog meer van realiteitszin. Pas in de achtste voortgangsrapportage van eerder dit jaar was er voor het eerst wat rood te bespeuren. Moet je nagaan, dat was pas nadat de voetbalclub ging twijfelen over het nieuwe stadion. Tot die tijd had het college geen enkele twijfel dat Feyenoord City op koers lag.

Zo is pas dit jaar voor het eerst in deelproject ‘Realisatie nieuw stadion’ erkend dat de stijgende bouwkosten leiden tot een fikse afwijking van de plannen. Maar wij waarschuwen al jaren voor stijgende kosten, gewoon door te kijken naar wat er om ons heen gebeurt. Het leek soms wel alsof de voortgang van Feyenoord City volledig werd losgezongen van de werkelijkheid. Als je dacht dat de wereld in de fik stond, dan kon je er het beste gewoon een voortgangsrapportage bij pakken. Lekker slapen gegarandeerd.

Zo kon je bijvoorbeeld in voortgangsrapportage 6 over de bouwkosten lezen: “Stadion Feijenoord heeft laten weten dat verschil tussen wat De Nieuwe Ploeg vraagt en het beschikbare budget steeds kleiner is geworden.” Voorzitter, dit was natuurlijk ook nodig te vermelden, om de Raad van State een rad voor ogen te draaien.

Er was inderdaad een hoop windowdressing, voorzitter. De zogenoemde financial commitment van het project moest er zo snel mogelijk doorheen gejast, om daarmee het beeld neer te zetten dat alles koek en ei was met financiële uitvoerbaarheid. Oud-wethouder Van Gils deed er ook niet geheimzinnig over. Van Gils over financial commitment in de zomer van vorig jaar, wij citeren: “De gemeente zet richting Raad van State in op een snelle behandeling. De Raad van State zal het doorschuiven van het raadsbesluit mogelijk opvatten als signaal voor afnemende urgentie en eerder geneigd zijn meer tijd te nemen.”

De voortgangsrapportage werd ook in de procedure bij de Raad van State opgevoerd als onomstotelijk bewijs dat het wel goed zit met het project. In de nadere toelichting van Pels Rijcken, de landsadvocaat, op haar verweerschrift voorafgaand aan de zitting van 19 augustus van dit jaar komt het woord ‘voortgangsrapportage’ liefst 134 keer voor. In die toelichting is voortgangsrapportage 5 met peildatum van 1 oktober 2020 integraal overgenomen. Weet u nog, vlak vóór vaststelling van het bestemmingsplan door deze gemeenteraad. Dat is natuurlijk gedaan als bewijs aan de Raad van State dat de gemeenteraad goed op de hoogte was van de financiële uitvoerbaarheid van het project.

De juridische strategie van de gemeente was dat de gemeenteraad zich met de voortgangsrapportage in de hand had vergewist waarom een stem vóór het bestemmingsplan een goede was. Dat de stemming de scheidslijn coalitie-oppositie aannam, werd door Pels Rijcken niet vermeld. Ook niet dat ten tijde van stemming de drie beroemde stoplichten allemaal nog op rood stonden.

Voorzitter, we blijven tóch benieuwd. De landsadvocaat had het de afgelopen zomer bij de Raad van State over liefst 54 miljoen aan besparingen op het stadionontwerp en, we citeren: “er zijn met planaanpassingen en aanbestedingsstrategie nog verdere besparingen mogelijk.” Waar baseerde het college zich op? Waar baseerde het college zich op dat amper een paar maanden geleden zicht was op alle financiering? Mind you voorzitter, het college stelde dit een week vóór de zitting bij de Raad van State. Graag een concrete uitleg van de wethouder.

Over de bouwkosten hebben we het al gehad. De BVO had het op 17 december 2020, de dag van stemming, nog altijd over een performance fee van €25 miljoen. Maar het grootste knelpunt van het nieuwe stadion was, en is, de financiering.

Die is vanaf dag één een onhaalbare kaart geweest. Aan vreemd vermogen zeker geen gebrek, het bankenconsortium onder leiding van Goldman Sachs loopt immers geen risico. Die wordt eigenaar van De Kuip als de bruglening van €35 miljoen niet kan worden terugbetaald. De juniorlening van Sequoia was waarschijnlijk ook nog wel binnengehaald. Maar de crux zat ‘m altijd al in het eigen vermogen. Vrienden aan de Maas B.V. bracht nooit zoveel op als was beloofd in de vooruitzichten. Het zogenoemde supportersproduct van €30 miljoen euro is nooit ergens in Nederland getest. Nul empirische onderbouwing, nul animo. En feitelijk was de €24,5 miljoen van Stichting De Verre Bergen geen eigen vermogen, maar sponsoring van de bouw van het nieuwe stadion. Die nam met het Vak van Zuid een flinke hap uit de stadioncapaciteit.

Stadion Feijenoord N.V. bungelde al die tijd al aan de financiële afgrond. Zo erg zelfs dat de demarcatie tussen wat stadion is en wat gebiedsontwikkeling is, tussentijds werd aangepast. Opeens werd de overkluizing, met op het dak het horecaplein voor het beoogde nieuwe stadion, onderdeel van de gebiedsontwikkeling. En de technische uitwerking van het stadionontwerp werd tevens uitbesteed aan derden, want: een lege kas. De gulle gift van 7,9 miljoen van de gemeente middels leningconversie in eigen vermogen bestond alleen op papier; het geld was natuurlijk allang weg.

Geen eigen vermogen dus, niemand die écht geloofde in het nieuwe stadion. Behalve de gemeente. Een gemeente die ons voortgangsrapportages voorschotelde en daar zelf uit ging citeren om haar gelijk te halen. Een WC-eendje. Wij roepen het college op om nu eens het echte verhaal te vertellen met de voortgangsrapportages. Vergeet niet, voorzitter: stoppen is geen falen.

De wijsheid van de massa, voorzitter. De gemeenteraad én college had een ongelofelijke luxe met alle input van betrokken Feyenoordsupporters. We willen dit structureel borgen door bij alle risicovolle projecten een Raad voor Tegenspraak in het leven te roepen. Hiertoe komen wij met een motie, tenzij het college toezegt dergelijke raden bij dit soort projecten in te stellen.

Nu dienen we vooruit te kijken, voorzitter. We kijken allereerst uit naar de technische sessie die ons in antwoord van een vraag van Leefbaar is voorgespiegeld. Die moet gaan over alle details van de innerlijke omhelzing van gemeente en STIGAM. Het is als overheid niet gezond om zoveel gewicht te leggen bij marktpartijen. Die hebben een ander belang dan het publieke.

Verder is het afwachten. We wachten een voorstel over al dan niet behoud van de position paper af. We wachten een nieuwe gebiedsvisie Stadionpark af. Uiteraard ook de drie projectbestemmingsplannen voor Roseplot, Colloseum en Mallegat. We wachten af of we de €21,2 aan woningbouwimpuls mogen houden. En hoe de stedenbouwkundige verkenning voor de stadionplot eruit komt te zien. Of het gemeentelijk mobiliteitsprogramma. Wat de alternatieve invulling van de landaanwinning behelst, en of een gemeentelijke GREX hiervoor niet enorm risicovol is. Of en wanneer we de vooruitbetaalde €1,35 miljoen aan STIGAM terugkrijgen, aangezien we geen grond meer van ze afnemen en er dus ook niks verrekend kan worden. Of we de oude Gamma nog aan de STIGAM kunnen verkopen.

We wachten dus af. Wel willen we vandaag nog een antwoord van de wethouder op de vraag of we ons aandeelhouderschap in Stadion Feijenoord N.V. gaan beëindigen. Zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet?

Tot zover, voorzitter.

--

Klik hier voor de uitzending van de vergadering op het raadsinformatiesysteem van de gemeenteraad van Rotterdam.