Initi­a­tief­voorstel: Lobbyen in Rotterdam inzich­telijk

Gevraagdbesluit:

Samenvattendstellen wij u voor:

• Een openbaar register in te voeren waarin vermeld komt te staan welke personen en organisaties toenadering hebben gezocht tot de leden van de gemeenteraad en het college en daarmee middels een zogenoemde lobbypas recht hebben zich te begeven in de semiopenbare ruimten van het stadhuis.
• Een openbaar register in te voeren waarin vermeld komt te staan welke personen of organisaties op welk moment ambtenaren van de gemeente Rotterdam tijdens dienst hebben benaderd met als doel het dienen van een kennelijk particulier belang. Het register neemt de vorm aan van een rapportageplicht.
• In publicaties van de gemeente Rotterdam waarin uitgangspunten voor beleid zijn vervat standaard in een paragraaf de namen van personen en organisaties te vermelden die in navolging van raadpleging door de auteurs advies hebben uitgebracht, teneinde te laten zien welke belangen zijn gewogen.

Waaromdit voorstel? En waarom nu voorgelegd?

Wijbespeuren toenemende invloed van personen en organisaties dietoenadering zoeken tot besluitvorming van de gemeenteraad vanRotterdam. Niet uit te sluiten valt dat deze personen en organisatiestevens toenadering zoeken tot het college en de ambtelijkeorganisatie. Personen en organisaties vormen een belangrijke bron vannieuwsgaring voor gemeenteraadsleden, burgemeester en wethoudersalsmede ambtenaren, maar zij oefenen daarmee ook invloed uit opbesluiten die worden voorbereid en door het college ter vaststellingworden aangeboden, om door de gemeenteraad uiteindelijk in stemmingte worden gebracht. De invloed van deze personen en organisatieswillen wij inzichtelijk maken middels een lobbyistenregister¹,zoals dat reeds sinds 2012 gebeurt in de Tweede Kamer.

Wijmerken verder op dat ambtenaren van de gemeente Rotterdam somstijdens dienst worden benaderd door personen en organisaties met eenkennelijk particulier belang. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdensopenbare of semiopenbare bijeenkomsten georganiseerd door degemeente, zoals nieuwjaarsborrels of seizoensopeningen. Maarambtenaren worden ook per e-mail of telefonisch benaderd.Opdrachtverstrekking van de gemeente Rotterdam aan deze personen enorganisaties gebeurt soms volgens deze wijze van benadering, zondergebruikmaking van het Dynamisch Aankoop Systeem (DAS) voor externeinhuur dat daarvoor in principe bedoeld is. Dit is niet per severkeerd, maar het is wélbelangrijk om openheid van zaken te verschaffen over de werkwijzevoorafgaand aan opdrachtverstrekking. Daarom achten wij een openbaarregister opportuun waarin de benaderingen worden vermeld, mitsvermelding in dit register vooraf duidelijk is voor de personen enorganisaties die toenadering zoeken.

Wijwillen lobbyen tevens inzichtelijk maken middels een lobbyparagraafin de publicaties van de gemeente Rotterdam waarin uitgangspuntenvoor beleid zijn vervat. Raadsleden moeten inzicht hebben in depersonen en organisaties die invulling hebben gegeven aan detotstandkoming van beleid, want de gemeenteraad neemt in onze ogensteeds vaak besluiten die slechts in het belang zijn van sommigebelanghebbenden. De initiatiefnota 'Lobbyen in daglicht: luisteren enlaten zien'²van de Tweede Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug van 24 december2015 laat zien dat er ook landelijk behoefte is aan het inzichtelijkmaken van lobbyactiviteiten door in een paragraaf bij voorstellen telaten zien welke belangen zijn gewogen. Wij zien graag dat dezeparagraaf als verplicht element wordt toegevoegd aan beleidsstukkenvan de gemeente.

Relatiemet het coalitieakkoord / collegetargets / aangenomen moties/ toezeggingen / etc.?

• Beantwoordingvan de schriftelijke vragen van raadslid J.D. van der Lee (kenmerk18bb476³)over 'Lobbyparagraaf en lobbyistenregister voor college engemeenteraad'.
• Gedragscodegemeenteraad Rotterdam 2016⁴.
• Gedragscodevoor de medewerkers van de gemeente Rotterdam 2016⁵.
• Regelingintegriteit Rotterdamse bestuurders 2016⁶.

Voortshoudt dit voorstel verband met de brede wens van de gemeenteraad omde gemeente Rotterdam het toonbeeld te laten zijn van eentransparante en betrouwbare overheid. Een open bestuursstijl waarinburgers kunnen nagaan hoe besluiten tot stand zijn gekomen, isdaarvoor van eminent belang.

Toelichting:

Opkomenvoor je belang is al zo oud als de weg naar Kralingen. Wij vinden heteen goede zaak dat personen en organisaties van zich laten horen alszij menen in hun belangen te worden geschaad door de bedrijfsvoeringvan de gemeente Rotterdam of door besluiten die de gemeenteraadmogelijk zal nemen. Want zo kunnen bestuurders envolksvertegenwoordigers nagaan wat de eventuele gevolgen zijn van hunhandelen. Maar lobbyen is ook problematisch. Dit komt omdatlobbyactiviteiten buiten het democratische besluitvormingsprocesplaatsvinden maar wel degelijk invloed hebben op besluiten. Dezeinvloed is slecht meetbaar. Daarnaast leidt lobbyen tot eenonevenwicht tussen de diverse belangen die verband houden metbesluitvorming. En de ene lobby is de andere niet. Sommige lobbyistenhebben betere toegang tot bestuurders, ambtenaren en politici danandere lobbyisten. Het adequaat kunnen wegen van belangen komthiermee in het geding.

Wijzijn voorstander van het formaliseren van lobbyactiviteiten doorpersonen en organisaties die een bepaald belang kennen in debedrijfsvoering van de gemeente Rotterdam en de besluiten die degemeenteraad van Rotterdam neemt of overweegt te nemen. Dat doen wijdoor ze een formele rol toe te kennen in de semiopenbare ruimten vanhet stadhuis. Wij zijn ook voorstander van meer openheid,openbaarheid en transparantie in de totstandkoming van publiekbeleid. Want wij staan voor een echte open bestuursstijl, niet alleenin woorden maar ook in daden. Om die reden pleiten wij voor eenlobbyparagraaf in beleidsvoorstellen die het college de gemeenteraadaanbiedt. Tenslotte willen wij dat ambtenaren rapporteren overlobbyactiviteiten die zij tijdens werktijd zijn overkomen tijdensopenbare en semiopenbare bijeenkomsten van de gemeente Rotterdam.

Opdit moment zijn er in de Tweede Kamer reeds twee ontwikkelingengaande of in gang gezet die verband houden met het onderhavigevoorstel. Sinds 2012 kent de Tweede Kamer een zogenoemdlobbyistenregister waarin de namen van personen staan vermeld dietoegang hebben tot de semiopenbare ruimten van het TweedeKamergebouw, waar zij in contact kunnen treden met Tweede Kamerledenen bewindslieden. Bij vermelding in het register krijgen lobbyisteneen pas waarmee zij deze ruimten kunnen betreden. Het is dan vooriedereen duidelijk zichtbaar dat deze lobbyisten een kennelijkparticulier belang dienen. Dit is ook de bedoeling. Hetlobbyistenregister is namelijk ingesteld om de transparantie tenaanzien van externe beïnvloeding van volksvertegenwoordigers enbestuurders te bevorderen. Overigens moeten lagere overheden zich ookaanmelden als lobbyist in het register, dat halfjaarlijks wordtververst.

Eind2015 hebben Tweede Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug eeninitiatiefnota ingediend waarin zij een aantal voorstellen doen omlobbyen meer inzichtelijk te maken. De initiatiefnemers hebben met denota drie doelen voor ogen: 1) mensen een gelijke kans geven totbeïnvloeding van publiek beleid; 2) het organiseren van tegenspraakals randvoorwaarde voor de kwaliteit van publiek beleid; en 3) hetversterken van de controlerende rol van de wetgevende macht. Inde initiatiefnota wordt aan de bestuurlijke macht zeven aanbevelingengedaan. Een van de aanbevelingen betreft het opnemen van eenlobbyparagraaf in voorstellen van, in dit geval, het kabinet. Delobbyparagraaf maakt inzichtelijk welke personen of groepen hunbelangen kenbaar hebben gemaakt tijdens de fase van besluitvorming enwat daarmee is gedaan. De Tweede Kamer heeft zich meermaalsuitgesproken voor het instellen van een dergelijke lobbyparagraaf.Maar erkende lobbyisten en experts op het gebied van bestuurlijkeintegriteit zijn óókvoorstander van een dergelijke paragraaf, blijkt uit een bijlage vande initiatiefnota⁷.

Eennieuw voorstel is de invoering van een openbaar register waarinambtenaren van de gemeente Rotterdam rapporteren over de benaderingvan personen en organisaties met een kennelijk particulier belangtijdens diensttijd. Een treffend voorbeeld zijn openbare ensemiopenbare bijeenkomsten die (mede) worden georganiseerd door degemeente Rotterdam en waar ambtenaren door personen of organisatiesworden aangesproken. Maar ambtenaren kunnen natuurlijk ook wordenbenaderd per e-mail of per telefoon. Wij zien noodzaak tot invoeringvan een dergelijk register omdat verstrekking van opdrachten door degemeente Rotterdam aan deze personen en organisaties soms gebeurtnaar aanleiding van de benadering, dus zonder gebruikmaking van hetDynamisch Aankoop Systeem (DAS) voor externe inhuur. Alsrandvoorwaarde stellen wij dat de ambtenaren aan de personen enorganisaties in kwestie kenbaar hebben gemaakt dat zij de benaderingbeschouwen als lobbyactiviteit en deze om die reden zullen opnemen inhet openbaar register. Wij willen geenszins tornen aan detoegankelijkheid en slagvaardigheid van ambtenaren om het goede tedoen aan de stad, wél aan onevenredige en ongevraagde beïnvloedingdoor derden die een particulier belang dienen.

Hetvoorstel

Onsvoorstel bestaat uit drie delen:

1.Wij voeren een openbaar register in waarin vermeld komt te staanwelke personen en organisaties hebben verzocht tot contact met ledenvan de gemeenteraad en het college. Dit lobbyistenregister is leidendin het toegang verschaffen van personen en organisaties totbijvoorbeeld: de fractiekamers, de koffiekamer, de leeszaal en depublieksruimte achterin de raadzaal alsmede de kamers van deburgemeester en de wethouders en die van de ambtenaren van hetcluster Bestuurs- en Concernondersteuning (BCO). Door vermelding inhet register hebben personen en organisaties recht op een lobbypas endaarmee het voorwaardelijke recht zich te begeven in de semiopenbareruimten van het stadhuis, te weten die ruimten waar derden geentoegang tot hebben tenzij zij expliciet toestemming hebben gekregen.Het verkrijgen van toestemming blijft van kracht. Leden van degemeenteraad en het college hebben de mogelijkheid personen enorganisaties aan te melden als lobbyist. Halfjaarlijks wordt hetlobbyistenregister ververst.

2.Wij voeren een openbaar register in waarin ambtenaren van de gemeenteRotterdam rapporteren over benadering van personen en organisatiestijdens diensttijd. Dit register neemt de vorm aan van eenrapportageplicht voor ambtenaren, mits zij in die hoedanigheidaanwezig waren tijdens de bijeenkomsten en vooraf aan de personen enorganisaties in kwestie kenbaar hebben gemaakt dat zij de benaderingbeschouwen als lobbyactiviteit.

3.Ten derde stellen wij voor in de publicaties van de gemeenteRotterdam waarin uitgangspunten voor beleid zijn vervat standaard ineen paragraaf de namen van personen en organisaties te vermelden diein navolging van raadpleging door de auteurs advies hebbenuitgebracht. Dit heeft als doel te laten zien welke belangen zijngewogen voordat eventuele voorstellen voor nieuw beleid tot stemmingin de gemeenteraad komen. Op deze manier kunnen raadsleden oordelenof alle mogelijke belangen afdoende zijn gewogen en welke invloedderden hebben uitgeoefend op de totstandkoming van nieuw beleid.

Financiëleen juridische consequenties/aspecten:

Hetlobbyistenregister en aansluitend de invoering van de lobbypas voorpersonen en organisaties alsmede het openbaar register voorbenadering van ambtenaren van de gemeente Rotterdam door personen enorganisaties kunnen binnen de bestaande begroting van het programmaBestuur en dienstverlening worden gerealiseerd. Invoering van eenlobbyparagraaf behoeft geen middelen.

Hetbijbehorende ontwerpbesluit bieden wij u hierbij ter vaststellingaan.

-

Ontwerpbesluit

Lobbyen in Rotterdam inzichtelijk

Gelezenhet initiatiefvoorstel “Lobbyen in Rotterdam inzichtelijk” vanhet lid R.T.J. van der Velden;

overwegendedat:

1.Personen en organisaties toenadering zoeken tot leden van degemeenteraad en het college;

2.Opdrachtverstrekking van de gemeente Rotterdam aan personen enorganisaties soms volgt uit de benadering van ambtenaren van degemeente Rotterdam tijdens diensttijd;

3.Het bij totstandkoming van nieuw beleid belangrijk is te laten welkebelangen zijn gewogen;

besluithet college op te dragen:

1.Een openbaar register in te voeren waarin vermeld komt te staan welkepersonen en organisaties toenadering hebben gezocht tot de leden vanhet gemeenteraad en het college en daarmee middels een zogenoemdelobbypas recht hebben zich te begeven in de semiopenbare ruimten vanhet stadhuis.
2.Een openbaar register in te voeren waarin vermeld komt te staan welkepersonen of organisaties op welk moment ambtenaren van de gemeenteRotterdam tijdens dienst hebben benaderd met als doel het dienen vaneen kennelijk particulier belang. Het register neemt de vorm aan vaneen rapportageplicht.
3.In publicaties van de gemeente Rotterdam waarin uitgangspunten voorbeleid zijn vervat standaard in een paragraaf de namen van personenen organisaties te vermelden die in navolging van raadpleging door deauteurs advies hebben uitgebracht, teneinde te laten zien welkebelangen zijn gewogen.

Aldusvastgesteld in de openbare vergadering van XXXX,

Devoorzitter, De griffier

1 https://www.tweedekamer.nl/contact_en_bezoek/lobbyisten

2 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-34376-2.html

3 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/6120146/1/18bb476

4 http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Rotterdam/411921/411921_1.html

5 https://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Actueel/Rotterdam/CVDR403995.html

6 https://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Rotterdam/412846/412846_1.html

7 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-650596

--

Klik hier voor het initiatiefvoorstel op de website van de gemeente Rotterdam.