Bijdrage: Voortgang renovatie Museum Boijmans Van Beuningen

Voorzitter,

Begin september kregen wij een rondleiding in het te renoveren Museum Boijmans van Beuningen. We hebben veel waardering voor de asbestsaneerders die onder moeilijke omstandigheden het werk moeten doen. Bij temperaturen van tussen de veertig en vijftig graden onder een glazen pui aan de slag. Soms al om vier uur ’s ochtends opstaan om vanuit verre helemaal naar ons museum te komen. Verder ook veel waardering voor de mensen van de gemeente die echt moeite doen het monument Museum Boijmans van Beuningen voor het nageslacht te behouden.

Maar ja, voorzitter. We zitten hier voor het beleid, voor de kaders. Misschien is het voor de geschiedschrijving toch goed even wat dingen op een rijtje te zetten.

Toen de brandweer aan de gemeente in 2017 liet weten het museum in geval van brand gecontroleerd te laten uitbranden, omdat ze de veiligheid van haar mensen niet meer kon garanderen, is er onder stoom en kokend water en dus zonder enig concreet plan bedacht bovenop asbestsanering en voldoen aan wet- en regelgeving óók ambitie toe te voegen aan de renovatie. Vernieuwbouw, zo ongeveer. De gemeenteraad stemde in. Dat hebben we geweten. In feite hebben we met een blinddoek om gestemd, omdat er nog niks bekend was van de kosten die op ons af zouden kunnen komen. Noch over wat ‘ambitie’ dan zou moeten betekenen, iets wat we overigens nog steeds niet weten. Wij hadden graag voor behoud van het huidige museum – de Basis Plusvariant – gestemd vanwege de zekere investering, maar helaas: het was ons niet gegund.

Achterstallig onderhoud en verloedering van een gemeentelijk monument. We zaten al jaren in blessuretijd. Maar daarna hebben we nog een kapitale fout gemaakt, namelijk door te leunen op privaat geld. Het college en daarmee de gemeenteraad hadden bedacht dat een particulier wel even veertig miljoen zou willen bijleggen, om niet. En zo was er ook nog de BankGiro Loterij die wel of toch niet ging bijdragen met, naar ik meen, €15 miljoen. Zie hier, voorzitter, dat het gevaarlijk is te denken dat particulieren en de gemeente een en dezelfde agenda hebben. Gratis bestaat niet.

Toch hebben we gelijk gekregen. De oorspronkelijke ambitie was niet haalbaar. Die ambitie zat in het raadsbesluit van 20 december 2018. Een nieuwe entree, betere routing in het museum, betere aansluiting op het park, dat was zo ongeveer de premisse. Kosten à 223,5 miljoen exclusief btw. Dat besluit werd geamendeerd, door oud-raadslid Struijvenberg en anderen die vroegen om een go/no go-moment en daarbij aangaven dat zij “heden niet in de informatiepositie verkeren om een definitief oordeel te kunnen vellen over het vereiste ambitieniveau van de renovatie van Museum Boijmans van Beuningen.”

Dat definitieve oordeel volgde met een raadsbesluit op 2 juli 2020. Er werd teruggeschaald naar zoiets als Basis Plus, dus asbestsanering. Het externe geld van 55 miljoen euro was niet gevonden. Maar niet helemaal Basis Plus, want op die dag besloot de Raad voor een, wij citeren: “uitwerking van een ontwerp met perspectief op ambitie in de toekomst”. Te weten, volgens raadsbesluit, wij citeren wederom: “een technisch hersteld, verduurzaamd en toekomstbestendig museum met behoud van belangrijke delen van de ambitie en daarin rekening houdend met de mogelijkheid tot stapsgewijze realisering van de volledige ambitie in de toekomst”. Vager bestaat eigenlijk niet, voorzitter. Alle plannen moest worden herschreven. Wel fijn om destijds te lezen dat er werd aangekoerst op oplevering van de renovatie in oktober 2025.

Op 17 juni 2021 was er wéér een collegevoorstel, pakweg een klein jaar later. Om het onvermogen te verdoezelen extern geld op te halen, verpakte het college de renovatie van Museum Boijmans van Beuningen nu in een zogenoemde kwaliteitsslag van het Museumpark. Om toe te voegen, als de Raad daarmee instemde, wij citeren: “Het college vraagt de raad daarmee om akkoord te gaan om op een later moment de keuze te maken tussen het ambitie- en basis+-scenario.” Het is echt waar, voorzitter. Deze interventie was overigens bedoeld om overschrijdingen in tijd en geld te voorkomen, maken we op uit het voorstel. Qua tijd mocht dat overigens niet meer baten: de opening werd van oktober 2025 verschoven naar januari 2028. Stom genoeg bleek juni vorig jaar óók dat stapsgewijze promotie van een ‘simpele’ Basis Plus naar dat plan met ambitie opeens niet meer mogelijk was. Feitelijk ging de hele discussie van zomer 2020 over ‘gepaste ambitie’ daarmee de prullenbak in. Konijn uit de hoge hoed van juni 2021: een parkpaviljoen en museum voor hedendaagse kunst aan de Westersingel, in de pandjes van Perridon. Plus een nieuwe oost-westverbinding. Het ambitiescenario bestond nog altijd, maar kreeg de lading van een ‘structuurontwerp’.

Dan het finale collegevoorstel in deze inmiddels drie jaar durende sage, thans de status quo. Voorstel nummer vier van 16 december vorig jaar vraagt de Raad het volgende, wij citeren: “Akkoord te gaan met de renovatie van Museum Boijmans Van Beuningen (MBVB) waarmee het museum voor een belangrijk deel volgens ambitie wordt gerenoveerd en vernieuwd en de weg wordt opengehouden naar het realiseren van verdere ambitie voor een toekomstbestendig museum.” Getrapte, gepaste ambitie, wederom. Iets wat een half jaar ervoor niet meer kon, voorzitter. De ambitie is er nog wel, maar het geld niet. Nog steeds niet. De kwaliteitsslag van het Museumpark maakt alles ook weer duurder. Een groter deel dan voorheen van de oorspronkelijke som van €223,5 miljoen uit december 2018 pus nog eens 10 miljoen voor een ondergrondse tunnel komen nu voor de kiezen van de Rotterdammers, meer dan het budget voor Basis Plus.

Voor dekking van eenmalige lasten à 6 miljoen euro wordt 4,4 miljoen afgesnoept van het komende cultuurplan en 1,6 miljoen via OZB-belasting feitelijk onttrokken uit de algemene middelen. Daarnaast wordt er liefst 16,8 miljoen gevonden binnen het IHP cultuur. De ondergrondse tunnel in het Museumpark: we gaan voor 2 miljoen euro minder kapitaalgoederen vervangen, 3 miljoen komt uit een reserve voor gebiedsontwikkeling, een stelpost van 5 miljoen is nog niet ingevuld. en de rest te dekken uit museumexploitatie. Vul maar in: duurdere kaartjes, bijvoorbeeld. Of verhuur van ruimtes voor congressen en bedrijfsfeesten. Het museum gaat nu pas in de eerste helft van 2029 open.

Voorzitter, eigenlijk doen we maar wat. En met wij bedoel ik dan ook nadrukkelijk de gemeenteraad. Want op elk voorstel van de zijde van het college volgt ook een raadsbesluit. Met een dubieuze glansrol voor Leefbaar Rotterdam, die bij monde van oud-raadslid Simons eerst liet weten principieel bij alles wat met Boijmans te maken heeft tegen te stemmen, maar met de formatie op komst haar belofte aan de kiezers doodleuk liet vallen. Voorzitter, onze boodschap is niet eenduidig, we hebben eigenlijk geen idee hoe we zo’n groot project moeten aanvliegen. Het is spijtig dat we de Rotterdammers maar ook de projectorganisatie en niet in de laatste plaats de architect steeds weer voor nieuwe feiten zetten. Het is bijkans onmogelijk te werken onder dit gesternte, want het is zwalken tussen werkelijkheid en ambitie, feiten en fictie, realisme en opportunisme. Wel niet wel niet wel niet.

De nieuwste voortgangsrapportage laat een nieuwe kostenoverschrijding zien. Dit wordt een heel lang verhaal tot aan 2029, voorzitter. We zijn erg geschrokken van de informatielacune van dit moment die niet alleen bij ons, maar ook aan collegezijde bestaat. Er is geen zicht op de €20 miljoen die het museum zelf moet zoeken. Het college weet niet welke indexatie van de prijsstijgingen toepasselijk is. Het college denkt extra kosten doodleuk te kunnen opvangen in het taakstellend budget door, wij citeren: “strak te managen.” Dat is leeg proza, voorzitter, heb je dus niks aan. Het college ziet juridische rampspoed vanuit België op zich afkomen, maar weet niet hoe te handelen. De externe fondsen die eerder ruim €5 miljoen hadden toegezegd, zijn afgelopen december vooralsnog weer afgehaakt. Geen idee wie het zijn en of ze weer aanhaken.

Voorzitter, we hebben helaas niet kunnen meepraten over de uitgangspunten voor het nieuwe museum. Die zijn door het college vastgesteld in juni van dit jaar, terwijl het toch echt de gemeenteraad is die wil weten wat de ‘ambitie’ voor het museum inhoudt. Welke kracht gaat uit van de NvU, voorzitter? Mag de gemeenteraad nog wensen meegeven aan de uitgangspunten die zouden moeten gelden om ons geld voor ambitie waar te maken? En zo nee, waarom niet?

Wordt het programma van eisen wél van de Raad, voorzitter? Het college wil toch weten of wij achter invulling van de zogenoemde ambitie staan? Of niet dan? Wanneer komt het programma van eisen naar ons toe?

Tot slot de voorgenomen kaalslag in het Museumpark. Hoe werkt dat eigenlijk, bomen die aan het einde van hun levensduur zijn. We kunnen toch niet afschrijven op de natuur? Waaruit blijkt dat, einde oefening voor de Italiaanse populieren op de plot voor de logistieke tunnel? Wij willen van de wethouder graag een bomenplan, voor volledige compensatie van niet alleen het aantal stammetjes maar ook het kroonvolume en houtopstand. Kan de wethouder dat toezeggen?

Tot zover, voorzitter.

--

Klik hier voor de uitzending van de vergadering op het raadsinformatiesysteem van de gemeenteraad van Rotterdam.