Raadsvragen: Hogere financieringslasten Feyenoord City
-
- Vragen
- Raadsvragen: Hogere financieringslasten Feyenoord City
Indiendatum: jul. 2018
Geacht college,
De planmakers van Feyenoord City (juridische entiteit: Nieuw Stadion BV) zijn voornemens een nieuw voetbalstadion te realiseren aan de oevers van de Nieuwe Maas. In de gemeentelijke positie1 ten aanzien van het nieuwe stadion is opgenomen dat de gemeente bijdraagt aan de financiering van het nieuwe stadion met een maximumbedrag van veertig miljoen euro.
Gisteren bereikte de gemeenteraadsfractie van de Partij voor de Dieren in Rotterdam het nieuws dat de financiering van het nieuwe stadion fors hoger wordt dan in eerste instantie begroot door de planmakers. Het AD Rotterdams Dagblad2 bericht van een tegenvaller van twintig miljoen euro in de financieringslasten. Zij baseert zich op een nieuwsbericht op de website3 van Feyenoord City waarin de lastenstijging nader wordt toegelicht. Financieringslasten bestaan uit de afdracht van rente en provisie en aflossing voor geleend geld. Hoewel de financiering van het nieuwe stadion in eerste instantie een verantwoordelijkheid is van de planmakers, heeft de gemeente Rotterdam door haar bijdrage een belang bij de kosten die gemoeid zijn met het stadion. Dit kan immers invloed hebben op het aandeel van de gemeente in het totale aandelenkapitaal, indien de extra benodigde financiering wordt gedekt door additioneel eigen vermogen aan te trekken. Feyenoord City heeft overigens verklaard dat deze extra financiering wordt gedekt vanuit vreemd vermogen.
1. Wat vindt vindt u ervan dat de financieringslasten voor het nieuwe stadion van Feyenoord City met twintig miljoen zijn gestegen?
2. Klopt het dat de benodigde extra financiering wordt gedekt vanuit het vreemd vermogen? Indien nee, vanuit waar wordt de benodigde extra financiering gedekt?
3. Kunt u de verhoging van de financieringslasten verklaren?
4. Kunt u de financiële gevolgen voor de gemeente Rotterdam schetsen als de financieringslasten voor een nieuw stadion hoger worden?
De gemeente ontvangt dividend bij een gunstige exploitatie van een nieuw stadion. Bij hogere financieringslasten wordt de uitkering van dividend echter uiterst onzeker. Hogere financieringslasten hebben namelijk een negatief gevolg voor de variabele prestatievergoeding voor voetbalclub Feyenoord, een van de pijlers van het spelersbudget. Die variabele prestatievergoeding komt voort uit de exploitatie van het nieuwe stadion minus de vaste vergoeding voor de voetbalclub én minus rente, provisie en aflossing van geleend geld. Extra financiering leidt tot een lagere variabele prestatievergoeding, met als gevolg dat het budget voor het aantrekken van nieuwe spelers ook lager is en dat voetbalclub Feyenoord hierdoor minder publiek trekt of zich niet kwalificeert voor Europees voetbal. De exploitatie van het nieuwe stadion lijdt hieronder en daardoor loopt de gemeente dividend mis. Maar het probleem wordt nog groter als de financieringslasten over de looptijd van het geleende geld gelijk zijn verdeeld. Bij een minder gunstige exploitatie van het nieuwe stadion zullen rente, provisie en aflossing elk jaar een groter deel van de exploitatie opeisen en dit betekent jaarlijks minder geld voor het aantrekken van spelers, dat de afname in de minder gunstige exploitatie bestendigt en versterkt. Dit is een neerwaartse spiraal, een race naar de bodem.
5. Hoe schetst u het probleem omtrent de uitkering van dividend bij hogere financieringslasten?
6. Bent u het met ons eens dat de eventuele uitkering van dividend jaarlijks lager zal zijn bij gelijkblijvende financieringslasten? Indien ja, wat vindt u hiervan? Indien nee, waarom niet?
7. Hoe denkt u de investering van veertig miljoen euro terug te verdienen als dividend uitblijft?
8. Noopt het uitblijven van dividend door toedoen van een minder gunstige exploitatie van het nieuwe stadion tot heroverweging van de gemeentelijke bijdrage van veertig miljoen euro? Indien nee, waarom niet?
9. Hoe gaat u acteren als de financieringslasten leiden tot een neerwaartse spiraal in de exploitatie van het nieuwe stadion?
De gemeente Rotterdam koopt de grond onder het nieuwe stadion voor maximaal zestig miljoen euro en geeft deze in erfpacht uit aan de juridische entiteit achter Feyenoord City. In de gemeentelijke positie ten aanzien van Feyenoord City staat dat de kosten van de grond bepalend zijn voor de waardebepaling van de erfpacht. De grond wordt getaxeerd. Het is niet ondenkbaar dat een duurder nieuw stadion leidt tot een hogere taxatie van de grond. Feyenoord City betaalt de erfpacht uit de exploitatie van het nieuwe stadion.
10. Denkt u dat een duurder nieuw stadion leidt tot een hogere waarde van de grond? Indien ja, hoe gaat u acteren als de waarde de grens van zestig miljoen euro overschrijden? Indien nee, waarom niet?
11. Hoe gaat u acteren als Feyenoord City de erfpacht niet meer kan betalen?
In het minst gunstige geval leidt een negatieve exploitatie van het nieuwe stadion tot betalingsproblemen bij de eigenaar van het nieuwe stadion, in dezen de juridische entiteit achter Feyenoord City. Hierdoor komt de afdracht van rente, provisie en aflossing van het geleende geld in gevaar en maakt de juridische entiteit schulden. Schuldeisers kunnen in een dergelijk geval een claim leggen op de exploitatie van het nieuwe stadion, of op het stadion zelf. Dit heeft consequenties voor aandeelhouders, waaronder de gemeente.
12. Hoe gaat u acteren als schuldeisers een claim leggen op het nieuwe stadion?
13. Hoe denkt u de investering van veertig miljoen euro terug te verdienen als schuldeisers een claim leggen op de exploitatie van het nieuwe stadion of op het stadion zelf?
Een simpele manier voor de juridische entiteit achter Feyenoord City om de exploitatie van het stadion in het geval van hogere financieringslasten op peil te houden, is door de prijs van toegangskaarten voor voetbalwedstrijden van Feyenoord te verhogen. Maar Feyenoord is een volksclub en veel Feyenoordsupporters horen het geld niet tegen de kades klotsen. Wij vinden dat de gemeente Rotterdam als aandeelhouder van het nieuwe stadion en bovenal hoeder van het algemeen belang ervoor moet zorgen dat Feyenoordsupporters niet opdraaien voor hogere financieringslasten. De gemeentelijke bijdrage aan het nieuwe stadion is immers gestoeld op het algemeen belang dat wordt toegedicht aan deze voorziening.
14. Bent u bereid bindende afspraken te maken met de juridische entiteit achter Feyenoord City over een maximumpercentage van de opbrengst van toegangskaarten voor wedstrijden van voetbalclub Feyenoord die onderdeel vormt van de exploitatie van het nieuwe stadion? Indien ja, hoe gaat u dit percentage vaststellen? Indien nee, waarom niet?
In de gemeentelijke positie ten aanzien van Feyenoord City schrijft het college:
“Reeds bij het besluit op deze position paper wil de gemeente zekerheid over de betrokken financiers. Deze zekerheid dient te groeien in de periode tot start uitvoering. Voor de deelname van de gemeente is ook inzicht in de overige financiers van belang. De deelname van gerenommeerde, maatschappelijk betrokken aandeelhouders met zeggenschap is voor de gemeente uitgangspunt. Gemeente zal met Feyenoord overleggen over de eisen die gesteld worden aan de financiers.”
15. Welke rol heeft de gemeente gesteld aan de eisen die zijn gesteld aan de financiers van Feyenoord City?
16. Beschouwt u de huidige financiers van Feyenoord City als maatschappelijk betrokken? Indien ja, waarom?
1 https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/feyenoord-city/Gemeentelijk-Position-Paper-FC.pdf
2 https://www.ad.nl/dossier-feyenoord-city/tegenvaller-bij-financiering-van-nieuw-feyenoordstadion-nu-444-miljoen~a133861f/
3 https://www.feyenoord-city.nl/hoe-zit-het-nou/zijn-de-finacieringslasten-voor-het-nieuwe-stadion-gestegen/?_sp=0475b247-dc45-4448-bee4-f3857bda7101.1531386592297
Indiendatum:
jul. 2018
Antwoorddatum: 4 sep. 2018
1.
Wat vindt vindt u ervan dat de financieringslasten voor het nieuwe
stadion van Feyenoord City met twintig miljoen zijn gestegen?
"Ons college volgt de voortgang van het nieuwe stadion op de voet. Het kan niet anders dan dat de uitwerking van zo'n groot project voortdurend bijgestelde, c.q. verfijnde inzichten oplevert. Die doen niet af aan de voorwaarden waaronder de gemeente bereid is medewerking te verlenen aan het project, zoals vastgesteld door de raad in de Position Paper."
2. Klopt het dat de benodigde extra financiering wordt gedekt vanuit het vreemd vermogen? Indien nee, vanuit waar wordt de benodigde extra financiering gedekt?
"Ja, wij hebben van Feyenoord begrepen dat de beoogde financiers voldoende vertrouwen hebben om in deze financiering te voorzien."
3. Kunt u de verhoging van de financieringslasten verklaren?
"Ten tijde van het haalbaarheidsonderzoek (2016) konden niet alle posten even adequaat worden geraamd. Inmiddels, 2 jaar verder, is er meer duidelijkheid. Feyenoord heeft aangegeven dat de verwachte toename is toe te schrijven aan de nadere uitwerking en detaillering van de financiering en de bouw- en financieringsplanning."
4. Kunt u de financiële gevolgen voor de gemeente Rotterdam schetsen als de financieringslasten voor een nieuw stadion hoger worden?
"Het rendement op het gemeentelijk aandelenbezit in een nieuw stadion wordt onder andere, maar niet uitsluitend, bepaald door de hoogte van de financieringslasten. Voorafgaand aan de financial close zal het stadionplan integraal getoetst worden aan de voorwaarden van de Position Paper. Zie ook ons antwoord op vraag 1."
5. Hoe schetst u het probleem omtrent de uitkering van dividend bij hogere financieringslasten?
"Bij financial close zal het plan integraal getoetst worden aan de voorwaarden van de Position Paper. Op dat moment ligt de definitieve business case voor gebaseerd op de uiteindelijke investeringssom, de jaarlijkse exploitatieresultaten en de definitieve financieringsvoorwaarden en kunnen wij het geprognosticeerde rendement op de gemeentelijke investering in aandelen in het eigen vermogen beoordelen."
6. Bent u het met ons eens dat de eventuele uitkering van dividend jaarlijks lager zal zijn bij gelijkblijvende financieringslasten? Indien ja, wat vindt u hiervan? Indien nee, waarom niet?
"Het rendement op het gemeentelijk aandelenbezit in een nieuw stadion wordt onder andere bepaald door de hoogte van de financieringslasten. Bij financial close ligt de definitieve business case voor gebaseerd op de uiteindelijke investeringssom, de jaarlijkse exploitatieresultaten en de definitieve financieringsvoorwaarden en kunnen wij het geprognosticeerde rendement op de gemeentelijke investering in aandelen in het eigen vermogen beoordelen."
7. Hoe denkt u de investering van veertig miljoen euro terug te verdienen als dividend uitblijft?
"Indien dividend uitblijft vanwege een gebrek aan winstgevendheid zal de investering niet terugverdiend kunnen worden. Daarom zal bij financial close het plan integraal getoetst worden aan de voorwaarden van de Position Paper voordat er een gemeentelijke bijdrage verstrekt wordt."
8. Noopt het uitblijven van dividend door toedoen van een minder gunstige exploitatie van het nieuwe stadion tot heroverweging van de gemeentelijke bijdrage van veertig miljoen euro? Indien nee, waarom niet?
"Ja, indien uit de integrale toets bij financial close blijkt dat niet voldaan wordt aan de voorwaarden uit de Position Paper (zie par 3.3), zal de gemeentelijke bijdrage heroverwogen worden."
9. Hoe gaat u acteren als de financieringslasten leiden tot een neerwaartse spiraal in de exploitatie van het nieuwe stadion?
"Bij de integrale toets bij financial close zal beoordeeld worden of de exploitatie de financieringslasten kan dragen. Bij deze toets zal, net als bij de haalbaarheidsstudie in 2016, door middel van stresstests bekeken worden wat de impact van verschillende scenario’s op de business case is. Hieruit moet de robuustheid van de business case blijken: welke ruimte is in de business case aanwezig indien de financiële resultaten tegen blijken te vallen en op welke wijze kan hierop worden geanticipeerd."
10. Denkt u dat een duurder nieuw stadion leidt tot een hogere waarde van de grond? Indien ja, hoe gaat u acteren als de waarde de grens van zestig miljoen euro overschrijden? Indien nee, waarom niet?
"Nee. Zoals in de Position Paper gesteld wordt de verwervingsprijs bepaald op basis van de kosten van verwerving, bouwrijp maken, woonrijp maken en de hieraan gerelateerde kosten (voorbereiding, engineering en reguliere bijkomende kosten), met een maximum van C 60 mln. (prijspeil 2016). De bouw- en financieringskosten van het nieuwe stadion hebben hier geen invloed op."
11. Hoe gaat u acteren als Feyenoord City de erfpacht niet meer kan betalen?
"Dit is nu niet aan de orde. Bij de beoordeling bij de financial close zal dit risico vanzelfsprekend meegewogen worden op basis van de dan voorliggende onderbouwing. Net als bij de haalbaarheidsstudie in 2016 zal door middel van stresstests bekeken worden wat de impact van verschillende scenario’s op de definitieve business case is."
12. Hoe gaat u acteren als schuldeisers een claim leggen op het nieuwe stadion?
"Dit is niet aan de orde. Zie ook ons antwoord op vraag 11."
13. Hoe denkt u de investering van veertig miljoen euro terug te verdienen als schuldeisers een claim leggen op de exploitatie van het nieuwe stadion of op het stadion zelf?
"Indien dividend uitblijft vanwege een gebrek aan winstgevendheid zal de investering niet terugverdiend kunnen worden. Daarom zal bij financial close het plan integraal getoetst worden aan de voorwaarden van de Position Paper voordat er een gemeentelijke bijdrage verstrekt wordt."
14. Bent u bereid bindende afspraken te maken met de juridische entiteit achter Feyenoord City over een maximumpercentage van de opbrengst van toegangskaarten voor wedstrijden van voetbalclub Feyenoord die onderdeel vormt van de exploitatie van het nieuwe stadion? Indien ja, hoe gaat u dit percentage vaststellen? Indien nee, waarom niet?
"Nee, deze randvoorwaarden zijn niet aan de orde omdat ze niet zijn gesteld in de Position Paper. Deze en vergelijkbare randvoorwaarden zijn een verantwoordelijkheid van de besturen van Stadion en Feyenoord."
15. Welke rol heeft de gemeente gesteld aan de eisen die zijn gesteld aan de financiers van Feyenoord City?
"In februari hebben wij uw raad geïnformeerd (18bb1499) over de eisen die aan de financier gesteld worden. Deze eisen zijn:
1. financieel solide partijen, die onder toezicht staan van een centrale bank;
2. met een goede reputatie en naam;
3. deskundigheid op de relevante gebieden van corporate finance, de bancaire markt en de spelers op die markt.
Daarnaast dienen deze vreemd vermogen verschaffers zelfstandig of in gezamenlijkheid met andere vreemd vermogen verschaffers binnen hetzelfde consortium kennis te
hebben van en ervaring te hebben met:
4. de financiering van, mogelijk deels publiek gefinancierde, sport en evenementen infrastructuur en
5. de Nederlandse financiële markt en de Nederlandse praktijk van samenwerking tussen private en publieke partijen."
16. Beschouwt u de huidige financiers van Feyenoord City als maatschappelijk betrokken? Indien ja, waarom?
"De financiers waar thans overeenkomsten mee zijn gesloten voldoen aan onze gestelde eisen. Wanneer de overige financiers bekend zijn zullen wij deze toetsen aan de gestelde eisen."
Interessant voor jou
Raadsvragen: Zwakheden maatschappelijke kosten-batenanalyse Rotterdam The Hague Airport
Lees verderRaadsvragen: Niet in de etalage, dus ook niet op de stoep
Lees verder